MIKROBIOM Ed Yong

[PRZEDPREMIEROWO]

NAJMNIEJSZE ORGANIZMY, KTÓRE RZĄDZĄ ŚWIATEM

"Każdy z nas jest ogrodem zoologicznym - kolonią zamkniętą w jednym ciele. Wielogatunkowym kolektywem. Całym światem."

Fantastyczna przygoda czytelnicza, zabiera w świat mikrobiomów, czyli bakterii, grzybów, archeonów, wirusów i wiromów. Rewelacyjnie czytało mi się publikację, niesamowicie wciągnęła, dając wartościową pożywkę dla mózgu, bogatą i w dużym stopniu zaskakującą wiedzę o organizmach, które przenikają cały świat ludzi, zwierząt i roślin, ziemię, wodę i powietrze, a bez których życie nie byłoby możliwe. Wyjątkowo sugestywna i wypełniona humorem narracja, potrafiąca całkowicie zaangażować, podając uszczegółowienia, ale w taki sposób, aby nie przesłonić istoty omawianej tematyki.

Autor sprytnie przemyca pojęcia naukowe czyniąc z nich atut w komunikacji z czytelnikiem. Mnóstwo trafnie dobranych przykładów, atrakcyjnych ciekawostek, frapujących zapytań, przemawiających do wyobraźni porównań. Prowadzenie po złożonych aspektach w lekkich i przyjaznych rytmach. Płynnie zazębiające się opowieści, które metodą kolejnych przybliżeń wtajemniczają w zajmujący świat przyrody. Jestem pod wrażeniem, jak wiele informacji udaje się przyswoić podczas spotkania z książką. Satysfakcjonująca lektura, powodująca, że inaczej już spojrzymy na mikrobioty, nawet te, których w naszym ciele mamy około trzech kilogramów.

I choć upłynęło trzysta pięćdziesiąt lat, kiedy po raz pierwszy człowiek dostrzegł bakterię, dzięki własnoręcznie skonstruowanemu mikroskopowi, nauka o mikrobiomach wciąż jest obarczona niepewnością, niejasnością i kontrowersyjnością. Różnorodność gatunków mikroorganizmów, wspólnoty, sojusze, partnerstwa i symbiozy z innymi mieszkańcami planety, negocjacje pomiędzy małymi i dużymi gatunkami. Wszechstronni wirtuozi biochemii, o genetycznym bogactwie, zdolności do szybkiej ewolucji, adaptujący się do dowolnych wyzwań, zmieniający się w czasie i przestrzeni, istniejący w astronomicznych liczbach i od milionów lat przekształcający świat.

Interesująco było zagłębiać się w liczne, złożone i wielotorowe układy pomiędzy gospodarzem i mikroorganizmami, ich rezultaty wpływają na życie, rozwój, układ odpornościowy, a nawet mózg i zachowanie. Poznać dwoistą naturę drobin, zmienianie swoich ról w tym samym gospodarzu w zależności od kontekstu - mutualista, komensal, patogen, pasożyt. Także to jak my, ludzie, mimowolnie wykształciliśmy wiele sposób na łamanie umów z mikroorganizmami, przykładowo działalność powodująca globalną zmianę klimatu, utratę dzikich gatunków, drastyczny spadek bogactwa życia, czy powszechne stosowanie antybiotyków.

Warto także podkreślić udane tłumaczenie. Sporym wyzwaniem było zachowanie unikatowego stylu autora, właściwego światła poruszanych zagadnień, kluczowych przesłań i ekscytujących impulsów do refleksji. Imponująca bibliografia, umiejętnie wplecione cytaty, wygodny indeks, to wartości dodane książki. Podobały mi się również opisy spotkań z uczonymi, którzy wiele lat życia poświęcili badaniu mikrobiomów, interpretacje wyników obserwacji, ich przyjęcie przez środowisko naukowe. Barwne przykłady historii rozwijania wiedzy i zmian w podejściu do mikroorganizmów, początków bakteriologii, ekologii mikrobiologii, metagenomiki.

6/6 - rozkosz czytania
literatura popularnonaukowa, mikrobiologia, 368 stron, premiera 27.03.2018
tłumaczenie Magdalena Rabsztyn-Anioł
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego.