NOCNA STRONA NATURY ALBO DUCHY, WIDMA I ZJAWY

CATHERINE CROWE

„Moim celem jest stawianie pytań i zachęcanie do obserwacji, byśmy spróbowali, jeśli to możliwe, odkryć coś, co dotyczy naszej natury psychicznej, zamkniętej tu w ciele; i jak ów pierwiastek psychiczny miałby istnieć później, poza ciałem.”

Decydując się na spotkanie z książką, miałam inne oczekiwania niż otrzymany materiał, ale okazał się niespodzianką na plus. Od wstępu wciągnęłam się w treść, pomimo rozwlekłego przestarzałego stylu pisania, uświadomiłam sobie, że czekają mnie wyjątkowe wrażenia. Książka napisana sto siedemdziesiąt pięć lat temu wciąż atrakcyjnie wypełniła kilka wieczorów czytelniczych. Z jednej strony dostarczyła rozrywkowej warstwy czytania, z drugiej podsunęła szerokie spektrum frapujących zagadnień do przemyśleń. Człowiek od wieków interesuje się tym, co dla niego wydaje się być niezrozumiałą i niewyraźną wiedzą o przyszłym życiu, po zrzuceniu cielesnej powłoki, jednocześnie mglistymi i nieokreślonymi wrażeniami, które przytrafiają się mu podczas zwykłej codzienności. 

Catherine Crowe próbowała z naukowego punktu widzenia ugryźć to, czego zmysły i życiowe doświadczenia nie są w stanie wytłumaczyć, odrzucane jako niemożliwe i absurdalne, a co podpowiada obserwacja i intuicja. Wykazywała, że warto odrzucić sceptycyzm, szyderstwo i arogancję, wykazać się wyrozumiałością, otwartością i dociekliwością w badaniu tajemnic istnienia, w ciele i poza ciałem, nawet jeśli wydaje się nadnaturalne, dziwne i pozornie sprzeczne. Z osobliwym dreszczem patrzymy na duchy i istoty bezcielesne, oficjalnie nie przyznajemy się do wiary w nie, zaś nieoficjalnie chętnie śledzimy doniesienia na ich temat. Autorka przybliżała przypadki, historie, fragmenty książek, listy, relacje i zeznania. Wszystko opatrywała własnymi przemyśleniami i zachętami do zgłębiania tematu. Starała się szczegółowo udokumentować opisywane zdarzenia i zjawiska, z perspektywy jej epoki i ówczesnych osiągnięć naukowych. Każdy przykład osadzała w konkretnym kontekście, miejscu, czasie i udziale świadków. 

Niemal dwa wieki minęły od pierwszego wydania książki, część z przedstawianych faktów straciła na interpretacji w miarę rozwoju zdobywanej wiedzy. Jednak z przyjemnością wchodziłam w świat śnienia, widm, sobowtórów, zjaw, duchów, nawiedzonych domów, sekretnych świateł, opętania, postaci unoszących się nad grobami, a także innych różnorodnych zagadnień, jak jasnowidzenie, przeczucia, stygmaty, ślady na płodzie, różdżkarstwo, somnambulizm, talizmany, obrzędy ofiarne, krwawa więź między oprawcą a ofiarą. Wiele tajemnic skrywają nieuchwytne świadectwa istnienia poza cielesną powłoką, Crowe wyrażała nadzieję, że w przyszłości staną się przedmiotem badań naukowych. Literatura grozy podszyta naukowym podejściem, nie wytwarzała mocnego napięcia, ale wywoływała przyjemny dreszczyk emocji i nakłaniała do rozruszania wrażliwości wyobraźni.

4.5/6 – warto przeczytać
literatura faktu, 520 stron, premiera 28.03.2023 (1848), tłumaczenie Janusz Ochab
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Zysk i S-ka.