JEDYNA TAKA ESTER

ANTON BERGMAN

"W naszej klasie jest nowa dziewczyna. Ma na imię Ester… siedzi w ławce przede mną."

Przesympatyczna książeczka dla młodych odbiorców, na pierwsze klasy szkoły podstawowej, do samodzielnego czytania przez dzieci, choć przygodę tę można poznać także w rodzinnym gronie. Narracja prowadzona jest w pierwszej osobie, z perspektywy dziewczynki o imieniu Signe, która uczy się interpretować otaczający ją świat. Signe zaprzyjaźnia się z nową koleżanką z klasy. Ester imponuje jej pod wieloma względami, ale jej zachowanie budzi też intuicyjny niepokój i sprzeciw. Zgrabnie uwikłano bohaterki w kłopoty, które same na siebie ściągają, gdyż nie trzymają się wytycznych narzuconych przez dorosłych.

Z dużą wrażliwością pokazano, jak rodzi się wyjątkowa przyjaźń, choć nie wszystkie jej barwy wydają się akceptowalne. Książka uczula młodych odbiorców na pojęcia odpowiedzialności i obowiązkowości, na wagę wzajemnego zaufania, wsłuchiwania i wspomagania w trudnych sytuacjach, a przy tym zachowania trzeźwego osądu sytuacji. To także ukazanie, za pomocą subtelnie skrytych w tekście dowodów, do których dotrzeć musi sam czytelnik, niszczycielskiej siły kłamstwa, nawet całkiem niewinnego, wynikające z chęci zdobycia uznania, podziwu lub zazdrości, oraz zmyślenia mającego poprawić nastrój i umniejszyć osamotnienie.

Signe wykazuje się dużą cierpliwością wobec Ester, nie do końca rozumie, dlaczego przyjaciółka czasem mówi niemiłe rzeczy, jakby celowo sprawiała przykrość, a kiedy indziej udowadnia serdeczność i przywiązanie. Powstają wątpliwości, czy dziewczynka mówi prawdę, czy celowo kłamie. I jeszcze te drobne podejrzenia o kradzież. Widać, jak Signe próbuje wszystko ogarnąć, z jednej strony związana jest tajemnicą przyjaźni, z drugiej pragnie wyznać prawdę rodzicom, na których pomoc zawsze może liczyć. Bo czyż właśnie u dorosłych dzieci nie powinny znajdywać zrozumienia i wsparcia? Bardzo ładnie, z dużym wyczuciem, uwypuklono wymienione aspekty, dając jednocześnie mnóstwo ciepłych przekazów do przyswojenia.

Podsumowując, przygoda czytelnicza, która wywołuje uśmiech na twarzy, ale także odwołuje się do cennych wartości, bawi i uczy, wskazuje i uwrażliwia. Stanowi cenny materiał do rozmów z dziećmi, pozornie na oczywiste tematy, lecz w oczach dziecka to swego rodzaju wyzwania. Podkreśla, jak bardzo warto być sobą, aby nie wzorować się na nikim, mieć swoje zdanie i odwagę go bronić, ale też aby nie przyczepiać etykietek innym, a starać się zrozumieć ich czasem osobliwe zachowanie, bo nie wiemy, co się za nimi kryje. Tekst wzbogaca ciekawa oprawa graficzna, mnóstwo różnej wielkości rysunków, o charakterystycznej kresce, jakby surowej, ale z dostrzeżeniem szczegółów, powinny spodobać się młodym miłośnikom książek. Krótkie rozdziały i duże litery są dużym ułatwieniem dla jeszcze mało biegłych w czytaniu.

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura dziecięca (9-11 lat), 128 stron, premiera 30.09.2020 (2016)
tłumaczenie Marta Wallin, ilustracje Emma AdBåge
Tekst ukazał się pierwotnie na DużeKa.pl

PIONIERZY

TIMO PARVELA, BJØRN SORTLAND

KEPLER62 tom 3

"Sprawy trzymane w tajemnicy bywają na ogół niebezpieczne."

Od początku entuzjastycznie wypowiadam się o serii KEPLER62, z tomu na tom intensyfikują się wrażenia czytelnicze. Książki podobają się młodym odbiorcom, bez względu na płeć, są tak napisane, że zarówno dziewczynki, jak i chłopcy, wciągają się w nie na maksa. A i ja, dorosła osoba, znajduję je barwnymi, ciekawymi i zajmującymi. To przykład literatury, która w pierwszych krokach przybliża do gatunku science fiction, czyni go przyjaznym i familiarnym. Książka przemyca przekazy o charakterze ekologicznym, podkreśla wagę poszanowania środowiska naturalnego. Zwraca uwagę na siłę kształtowania wyobraźni, pozwolenia jej na swobodne szybowanie. Bo czyż przemierzanie czarnego bezkresu kosmosu przez gatunek ludzki, jak na razie jedynie na łamach powieści fantastycznych, nie wymaga nadzwyczajnej pomysłowości i zgrabnego zawiązywania intrygi? A jeśli dodamy sugestywną narrację, zgrabne podgrzewanie napięcia, atrakcyjnych bohaterów, rewelacyjną oprawę graficzną, to powstaje frapująca i efektowna przygoda.

Czterysta ziemskich lat, dla dzieci kilka miesięcy podróży przez tunel czasoprzestrzenny do innego układu planetarnego. Ostatnią stacją jest planeta o kolorach błękitu i zieleni, wydaje się, że z zaskakująco przyjaznymi warunkami do życia. Załogi dwóch statków kosmicznych, którym udało się wylądować na Keplerze-62e, szybko przystępują do budowania bezpiecznej bazy. Opowieść wypełniają niecodzienne wydarzenia, niespodziewane obroty spraw, scenariusz nie zawsze jest pomyślnie ułożony dla bohaterów. Dochodzi do osobliwych spotkań z mieszkańcami planety, a przecież nic nie wiadomo o obcych formach życia. Uwypuklają się tajemnicze nuty dodatkowego załadunku z Ziemi, niepokoi otaczająca go tajność. Dzieci zaczynają dostrzegać alarmujące nieprawidłowości, podejrzewać, że nie wszystko jest takim, jakim się wydaje, i jakim zostało przedstawione, zwłaszcza w odniesieniu do intencji dorosłych. Seria zdobywa szerokie grono sympatyków, nic dziwnego, jest tu wszystko, co przyciąga i podtrzymuje uwagę, sprawia, że trudno oderwać się od fabuły i ilustracji. Zerknijcie na wrażenia z wcześniejszych tomów ("Zaproszenie", "Odliczanie", "Podróż") i podchwytujcie pomysł na udane prezenty książkowe.

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura dziecięca (9+), fantastyka, 134 strony, premiera 23.09.2020 (2016)
tłumaczenie Karolina Drozdowska, ilustracje Pasi Pitkänen
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Widnokrąg.

PODRÓŻ

TIMO PARVELA, BJØRN SORTLAND

KEPLER62 tom 3

"Człowiek ma zdolność odczuwania nadziei nawet wtedy, kiedy nic temu nie sprzyja."

Przygoda czytelnicza robi się coraz smaczniejsza, wyśmienity kąsek nie tylko dla wczesnoszkolnych dzieciaków, ale również dla starszej publiczności. Używam słowa publiczność, gdyż wspaniale podążamy za treścią fabuły, ale także fantastycznie wczuwamy się w obrazy niezwykłej oprawy graficznej. Nie można określić, który element wiedzie prym, obydwa są pierwszorzędnie opracowane i mega atrakcyjnie podane. Ilustracje fantastycznie oddziałują na wyobraźnię, podgrzewają atmosferę, dodają głębi powieści, zaś merytoryka dostarcza mnóstwo ciekawej wiedzy ogólnej o kosmosie, kosmonautyce, prawach fizyki i mechaniki. A tym, co łączy, staje się wspólną płaszczyzną, jest frapująca podróż w nieznane i rozległe przestrzenie międzygwiezdne, ekstremalnie niebezpieczna i ryzykowna. Wiele się dzieje, nie ma czasu na wahania, trzeba szybko działać, bo okoliczności przyjmują zaskakujący obrót spraw. A do tego intuicyjne podszepty, że coś się nie zgadza z promowanymi oficjalnymi wersjami, że za wszystkim kryje się jakaś mroczna i groźna tajemnica.

Dwunastka starannie wybranych dzieciaków, każde obdarzone wyjątkowymi umiejętnościami, zostaje przygotowana podczas tajnego programu na obozie szkoleniowym do strategicznej dla ludzkości misji. Zdewastowana przez ludzi planeta, której coraz większym procentem powierzchni są jałowe pustynie, nie może być dłużej bezpiecznym azylem dla gatunku ludzkiego. Dzieci stają się jedyną nadzieją zrujnowanego świata, od powodzenia ich misji zależy przetrwanie Ziemian. Wyznaczeni do roli pionierów torują przestrzeń do życia tam, gdzie nigdy nie dotarł człowiek. Trzy gwiezdne żaglowce, o symbolicznych kolumbowych imionach, zabierają młodych pasażerów, pochodzących z różnych państw, w drogę szukania nowego przyjaznego lądu we Wszechświecie. Ale zanim dzieci zapadną w hipersen w kapsułach, najpierw dostają się wahadłowcami na stację kosmiczną, dokują w niej, i dopiero udają się do sprawiających imponujące wrażenie docelowych statków. Oddalając się z oszałamiającą prędkością od Błękitnej Planety, wiedzą, że nigdy nie wrócą na macierzystą planetę. Co ich czeka w dalekiej przyszłości i wędrówce po galaktykach? Zerknijcie na poprzednie tomy serii przybliżone na Bookendorfinie ("Zaproszenie" i "Odliczanie").

5.5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura dziecięca (wiek 9+), fantastyka, 162 strony, premiera 23.09.2020 (2016)
tłumaczenie Iwona Kiuru, ilustracje Pasi Pitkänen
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Widnokrąg.

PARADOKS

ARTUR URBANOWICZ

"Na świat przychodzimy wprawdzie jako oryginały, lecz często umieramy jako kopie." Erich von Däniken

Ogólne anonimowe pozdrowienia w przedmowie Artur Urbanowicz skierował między innymi do mnie, gdyż od początku zagłębiam się w twórczość autora. Czynię to z ochotą i zainteresowaniem, zatem z przyjemnością przyjęłam ciepłe słowa i zaproszenie do zabawy w odniesienia. Po zapoznaniu się z „Gałęzistym” napisałam, że napięcie zbudowano z dużą smykałką, lekkim piórem, zrozumieniem potrzeb czytelnika, sugestywnym uruchamianiem wyobraźni. W „Grzeszniku” podobały mi się mroczne, ponure, zatrważające opisy okoliczności, scen i myśli bohaterów, przesiąknięte ludzkimi ułomnościami i słabościami, uwypuklające skłonność do popełniania grzechu i czynienia zła. Natomiast z „Inkuba” za nic nie chciałam wyjść, im dłużej w nim przebywałam, tym więcej frapujących emocji odczuwałam, falowałam na granicy fikcji i faktów, przenosiłam się mentalnie do miejsc akcji.

„Paradoks” fantastycznie podtrzymuje dobre tradycje poprzedniczek, a przy tym dodaje kilka elementów, które świadczą o rozwoju warsztatowym pisarza. Przyznaję, że trzy czwarte książki to dla mnie pożądana jazda bez trzymanki w odkrywaniu misternie ułożonych warstw intrygi, za nic nie mogłam rozszyfrować, w którym kierunku pobiegnie zatrważająca zagadka, do jakich dojdzie wyjaśnień, w jaki sposób wszystko spójnie połączy się. Czułam, że weszłam w mega koszmarny sen, zapoznałam się ze złem, które wskazywało na udział złośliwych zewnętrznych sił, a jednocześnie zasiewało ziarna niepewności w interpretacji. Szalenie odpowiadała mi zabawa w docieranie do najgłębszych intencji i zamysłów człowieka, skrywanych nawet przed sobą samym, rozbieranie ich na czynniki pierwsze. Cieszę się, że tym razem, autor postawił na to, co dzieje się wewnątrz bohaterów, z impetem wkroczył w mikrokosmos czarnych scenariuszy imaginacji, a zagrożenie spaść może na człowieka z zupełnie nieoczekiwanej strony.

Zaczęło się frapująco już na pierwszej stronie książki, jako rasowa perfekcjonistka, cierpiąca na tę nieuleczalną chorobę, pomimo ogromnego nakładu pracy na wyeliminowanie jej, natychmiast usłyszałam w wyobraźni obrót klucza w drzwiach prowadzących do mojej wyobraźni. Urbanowicz słusznie nie spieszył się z wprowadzeniem czytelnika w nastrój klimatu grozy, krok po kroku, z namaszczeniem właściwym dla obszernych opowieści, intensyfikował nadzieję na przeżycie czegoś wyjątkowego w skali makabrycznej rzeczywistości urojonej. Wybornie wytworzył klimat niepewności i niedopowiedzeń, wyczekiwania na coś nieokreślonego, złowieszczego, zwodniczo czającego się w ciemnych zakamarkach ludzkiej duszy, a przy tym nieprzeciętnie sprytnego i genialnego. Ścisły umysł skonfrontowany z czymś, co wymyka się wszelkim wzorom i regułom, choć tak naprawdę je współtworzy i reguluje. Powieść czytało się dobrze, płynnie, nie chciałam przerywać nurtu przygody, bo im głębiej wchodziłam w obszar swoistych halucynacji postaci, tym sprawy przyjmowały tragiczniejszy obrót, z elementami snobizmu, pogardy, napastliwości, agresji.

Maks Okrągły to prymus wśród studentów matematyki, nie jest lubiany przez rówieśników, ma zaledwie dwójkę dobrych znajomych. Chłopak wywyższa się ponad innych, nie toleruje słabości. Ogarnięty jest obsesją perfekcjonizmu i bycia najlepszym. Na szczęście, natura tak układa jednostkę, że jeśli wybija się ponad przeciętność w czymś, musi to okupić niedostatkiem w innej dziedzinie, w tym wypadku beznadziejnym wchodzeniem w społeczne relacje. Wytwarza się osobliwy dualizm tożsamości człowieka, z jednej strony kolejne sukcesy napędzają spiralę dumy, satysfakcji i spełnienia, z drugiej porażki rodzą frustrację, złość i obsesję. Dwudziestolatek traci kontrolę nad misternie zaplanowanym życiem, odczuwa przeświadczenie, że jest obiektem manii prześladowczej, a sprawcą mętliku i chaosu jest jego sobowtór. Jakby tego było mało, wpada w pułapkę paradoksów, aksjomatów, wyimaginowanych bytów, krzywych zwierciadeł, fałszywych doradców, nieszczęsnych wypadków, negatywnych emocji, niechcianych błędów. Przybliżyłam fabułę na tyle, na ile mogłam, aby nie zdradzić więcej niż należy, resztę poznajcie sami.

5/6 – koniecznie przeczytaj
thriller psychologiczny, 590 stron, premiera 16.09.2020
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Vesper.

GAZ DO DECHY

JOE HILL

"Ograniczenia dodają siły. Moc dżinna bierze się z jego jestestwa zamkniętego w butelce." Richard Wilbur

Dwa lata temu sięgnęłam po opowiadania Joego Hilla wydane pod tytułem „Dziwna pogoda”. Już wtedy urzekła mnie umiejętność autora kreowania fantastycznego klimatu grozy, zwielokrotniona zmysłowo przyciągającą rozmaitością. Nie inaczej zaproponowano w „Gazie do dechy”, trzynaście opowiadań, napisanych w różnorakiej konwencji, z barwnymi motywami wiodącymi, ciekawą perspektywą spojrzenia na złożoną ludzką naturę. W stosunku do poprzedniczki, ta przyniosła bogatsze i intensywniejsze wrażenia. Nie wszystkie krótkie formy wciągnęły mnie w równym stopniu, były tak odmienne, że nie można było tego wymaga. Każda z nich nie mogła wbić się w mój gust, ale zdecydowana większość zrobiła na mnie bardzo dobre wrażenie. Zwłaszcza „Gaz do dechy”, nawiązujący do klasycznych pomysłów wykorzystania szerokich i długich amerykańskich szos jako tła do trzymających w napięciu wydarzeń. Było pełnokrwisto, koszmarnie, zatrważająco, bez ograniczeń wobec pragnienia zemsty. Rewelacyjnie podgrzewane napięcie od pierwszej do ostatniej strony, stary pomysł, ale w atrakcyjnej szacie.

Znamiona szkarłatnego horroru nosi też „Stacja Wolverton”, ale więcej przewrotności i złośliwości. Frapująco rozwinięto powiedzenie „nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka”. Także „Faun” spodobał mi się, diaboliczne spojrzenie na baśnie o zaczarowanym ukrytym świecie, z przebiegle oszukańczą nutą, odwróceniem kierunku i ról. Marzymy o dalekich podróżach, już jako dzieci, czytamy o nich opowieści, jednak otwarcie drzwi do innego świata może okazać się niebezpieczne i zgubne. Podobnie, z tęsknotą za czymś, co nigdy się nie wydarzy, choć „Nad srebrzystą wodą jeziora Champlain” udowadnia, że w świecie wyobraźni nie ma rzeczy niemożliwych. Na uwagę zasługują „Spóźnialscy” z odwołaniem do strachu przed śmiercią, pragnieniem przeżycia namiastki tego, co zabierze śmierć, która nie dopuszcza do poznania przyszłości. Utwór wywołał spore emocje, odwołał się do uczucia swoistego niespełnienia, niedoczytania książki przez moją babcię, rak wyprzedził tempo przerzucania stron. Zawsze pozostawiamy coś niedokończonego na tym świecie, ale dla prawdziwego pasjonata lektur, lęk przed utratą poznania zakończenia książki może stać się bazą do rozwinięcia upiornych pomysłów wyobraźni w naruszeniu struktury czasu.

Futurystyczne klimaty przebijały się w „Jesteś dla mnie najważniejsza”, fantastycznie wbiłam się w tematykę ludzkiej samotności, funkcji robota jako towarzysza, a także pomimo upływu wieków, niepodlegającej zmianie mentalności ludzkiego gatunku. Niejako na własne życzenie zamykamy się w klatce codziennych pragnień, z wielką skrupulatnością kopiując wzorce, zamiast postawić na indywidualność. Wielkie brawa za mega zaskakujące zakończenie, zupełnie nie spodziewałam się, że tak właśnie wybrzmi przesłanie. Generalnie, Joe Hill obserwuje rzeczywistość z wielką uwagą, celnie wybiera z niej myśli do rozkręcenia w krótkich formach literackich, co znakomicie udowodnił w „Tweetach z cyrku umarłych”. Nawiązał do chowania się przed realnym życiem w idealizowanych przekazach w mediach społecznościowych i przesunięcia uwagi z prawdziwego życia na fasadowe wirtualne migawki. To nie nowoczesna technologia nosi cechy sztuczności, ale jej twórca, stopniowo zmieniający się w bezmyślne zombie. W „Diable na schodach” format narracji przyjął postać schodkową, ciekawy zabieg, ale utrudniał skupienie się na piekielnej treści. Pozostałe opowiadania nie wyróżniały się szczególnie. „Kciuki” sięgnęły po powojenny zespół stresu pourazowego, „Chryzantemamy” potwierdziły, ze za wszystko, co dobre i złe, trzeba zapłacić, „Jesteście wolni” wpisało się w strach przed nuklearną zagładą, zaś „W wysokiej trawie” objęło poszukiwania drogi wyjścia, w bezpośrednim i symbolicznym znaczeniu. Podsumowując, książkę warto uwzględnić w planach czytelniczych, sporo naprawdę dobrego materiału, często drapieżne i agresywne podejście do procesu imaginacji, często nietypowe i osobliwe, albo nieprzewidywalne i zadziwiające. Kilka utworów to wypełnienia objętości, lecz miło drażniące.

4.5/6 – warto przeczytać
horror, opowiadania, 512 stron, premiera 16.09.2020 (2019)
tłumaczenie Izabela Matuszewska, Danuta Górska, Krzysztof Sokołowski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Albatros.

NIE WIESZ WSZYSTKIEGO

MARCEL MOSS

"Jeżeli ktoś wyklucza cię z powodu twojej inności, to robi to tylko dlatego, że uważa cię za zagrożenie."

Powieść wypełniona ciekawymi wątkami oscylującymi wokół losów licznych bohaterów. Postaci przedstawiają swoją wersję zdarzeń, zakotwiczają we własnej perspektywie świata, stopniowo odkrywają mroczne tajemnice z ich życia. Książka naszpikowana sekretami z przeszłości i teraźniejszości, zajmująco przeskakuje się od jednego do drugiego, chce się jak najszybciej je poznać, poddać interpretacji. Trochę przypomina to zbieranie grzybów, czyli informacji, podczas deszczowej jesiennej aury, czyli ciemnych ponurych stron losów, a potem tworzenie frapujących potraw, czyli strawy dla duszy spragnionej intrygujących tematów. Epicentrum scenariusza zdarzeń, od którego rozbiegają się ścieżki bohaterów, to samobójstwo pary nastolatków. Bo właśnie młodzież, a w zasadzie jej rozległe społeczne problemy, stają się łącznikiem historii, dają uderzający przesłaniem obraz i zmuszają do poważnych refleksji.

Nie zgadzam się ze stwierdzeniem, że współczesne nastolatki mają gorzej od poprzedników. Niezrozumienie przez dorosłych, wygórowane oczekiwania wobec dzieci, idealizowanie roli rodziców, roszczeniowa postawa, brak wzajemnego szacunku, niezdrowa rywalizacja rówieśników, brutalne akty przemocy psychicznej i fizycznej, defektowa gospodarka emocjami, to aspekty, z którymi zmierzyć się musi każde młode pokolenie. Okres dorastania, określania tożsamości, budowania poczucia własnej wartości, definiowania mocnych i słabych stron, należy do trudnych etapów osiągania dojrzałości, wiąże się z wieloma niebezpieczeństwami i pułapkami, łatwo w nie wpaść. Tym bardziej, gdy narastająca presja ze strony otoczenia jest na tyle silna i bezwzględna, że młodzi ludzie uznają, że jedynym sposobem na poradzenie sobie z nią jest samobójstwo. Teraz mamy ideał życia kreowany przez social media, rozmycie się prawdziwej codzienności z teatrem iluzji, błyskawiczne rozsiewanie się plotek dzięki nowym kanałom komunikacyjnym. Natomiast kiedyś był choćby czynnik nierównych praw płci, wojenne zawieruchy, komunistyczne realia, czyli walka o równouprawnienie, przetrwanie, wolność i godność.

Marta, Julia, Sara, Zuza, Otylia, Wiktoria, Zuza, Kuba, Alan, Aleksander, Kuba, to postawy i relacje, które dają wgląd czytelnikowi w to, co tak naprawdę wydarzyło się pewnej nocy na dachu budynku, dlaczego dziewczyna i chłopak zdecydowali się odejść z tego świata na własnych warunkach, czy można było zapobiec tragedii. Podobała mi się wielogłosowa narracja, ujrzenie trudnych spraw z odmiennych ujęć, zbliżenia na incydenty, przebicie się przez otoczkę pozorów i kłamstw, powierzanie narracji nie tylko uczniom, ale również nauczycielom. Fabuła obejmuje wiele zagadnień, którym warto uważnie przyjrzeć się, poddać wnikliwej analizie, zrobić odniesienia do domowych wzorców wychowania, zaangażowania szkół, współpracy obu środowisk, kondycji cywilizacji naznaczonej pospiechem i pobieżnością, nie tylko w polskim rzucie. W tej przygodzie czytelniczej najlepiej odnajdą się młode umysły, poszukujące odpowiedzi na życiowe pytania, pragnące znaleźć właściwe miejsce w przestrzeni społecznej, ale książka to także materiał do zamysłu dla starszych odbiorców. Postawy zachowań dorosłych zbliżone do prawdy, jednak nie wszystkie uzasadnienia wydawały się w pełni przekonujące, brakowało głębszej esencji, aby uznać je za kompletne, zbyt jednostronne podejście do Zuzy Haman i Julii Wolskiej. Jednakże kreacje portretów reprezentantów młodzieży odmalowano pierwszorzędnie.

4.5/6 – warto przeczytać
thriller psychologiczny, 384 strony, premiera 12.08.2020
Tekst ukazał się pierwotnie na Secretum.pl

ZAPACH ŚMIERCI

SIMON BECKETT

DR DAVID HUNTER tom 6

"Nieprzewidywalność jest dominującą cechą śmierci."

I kolejny świetnie opracowany i atrakcyjnie przedstawiony tom z serii o doktorze antropologii sądowej ("Chemia śmierci", "Szepty zmarłych", "Wołanie grobu", "Niespokojni zmarli"). Natychmiast wciągnęłam się w przekonująco zobrazowany mroczny klimat, w którym nagła śmierć i czarne żądze wiodą prym w aspektach ludzkiego życia. Ofiary zbrodni już nic nie przekażą żyjącym, ale wiele mogą powiedzieć świadectwa okrucieństwa pozostawione na ich ciałach, o ile pozostaną do badania jakiekolwiek resztki cielesnej powłoki egzystencji, choćby w postaci prochu. 

David Hunter specjalizuje się w odkrywaniu niedostrzegalnych tajemnic, doskonale wychwytuje podszepty intuicji, choć niechętnie i z obawami, potrafi iść pod prąd oficjalnych wersji śledztw. Radzić musi sobie z nieprzyjaznymi świadkami przeszłości, mało wyrozumiałymi reprezentantami policji, własnym środowiskiem zawodowym. Jakby tego było mało, wciąż pozostaje niewiadomą, co stało się z inicjatorką morderstw, kobietą pałającą do niego nienawiścią i pragnieniem zemsty. Raz już nieomal udało się jej dopaść głównego bohatera, cudem ocalał w wyniku bezpośredniego ataku, a teraz do troski o własne bezpieczeństwo dołącza obawa o życie bliskiej sercu osoby. Zgrabne przeplatanie wątku pracy i życia osobistego powoduje, że choć każdy tom można czytać niezależnie od pozostałych, to dla pełnego obrazu i większej intensywności, warto podążać w zgodzie z numeracją przygód kryminalnych. Mnie niestety nadal brakuje drugiego tomu.

Na poddaszu opuszczonego londyńskiego szpitala, znaleziono niezidentyfikowane szczątki. W miarę badania ciała pojawia się coraz więcej zaskakujących faktów i zagadkowych teorii końca życia kobiety. Przypadek decyduje, że na światło dzienne wydobywają się świadectwa innych bolesnych śmierci. Dochodzenie komplikuje się, pojawiają się nowe dowody i tropy, ale żaden nie wiedzie prosto do ścieżki prawdy. Autor rewelacyjnie zapętla wyobraźnię czytelnika, skutecznie utrudnia właściwą interpretację, umiejętnie podsyca ogień niepewności. Podsuwane rozwiązania niosą cechy zaskoczenia, ale wyczuwamy, że jednak nie na nie byśmy stawiali. Nagłe obroty spraw zadowolą miłośników mocnych wrażeń. Bardzo sugestywnie i wiarygodnie odmalowano przytłaczającą atmosferę wiktoriańskiego budynku i jego sąsiedztwa, ciemnych korytarzy, ukrytych sal, zakurzonych piwnic i zarośniętych chwastami obszarów dawnego parku.

5/6 - koniecznie przeczytaj
thriller kryminalny, 438 stron, premiera 13.11.2019, tłumaczenie Agata Ostrowska
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca.

DRACUL

DACRE STOKER i J.D. BARKER

„Sny są jak piasek w klepsydrze, z sekundy na sekundę jest ich coraz mniej, aż wreszcie znika ostatnie ziarnko i tracimy je na wieki.”

Niecały rok temu przypomniałam sobie „Draculę” Brama Stokera, i przyznaję, że kolejny raz dałam się ponieść powieści. Przekonałam się, jak bardzo wizerunek wampira kreowanego przez współczesne media odbiega od klasycznego wydania. Teraz wampir jawi się w zniewieściałej, do przesady wydelikaconej formie, zaś ten sprzed ponad stu lat ("Dracula" powstał w 1897 roku), to istota chciałoby się napisać z krwi i kości, niedostępna i tajemnicza, przerażająca i szatańska, wypełniona intensywnymi pragnieniami i żądzami.

Fantastycznie, że Dacre Stoker i J.D. Barker (autor dobrze przyjętych przeze mnie „Czwartej małpy” i „Piątej ofiary”, premiera "Szóstego dziecka" już za kilka dni) pozostali przy dawnej odsłonie krwiopijnego bohatera, nie przekroczyli granic dobrego smaku ujścia szkarłatnego życiodajnego płynu, nie zburzyli zagadkowej otoczki mrocznej postaci, nie chwycili za zbędne efekty rodem z taniego horroru. Postawili na gotycki thriller, podgrzewali napięcie oddziałując na wyobraźnię czytelnika, a nie wypełniając gotowe szablony spektakularnych incydentów. Nawet w mocnych scenach grozy wyczuwało się nić hamującą przed zalaniem stron książki czerwonym płynem, choć tam, gdzie wskazane, przerażające opisy podgrzewały atmosferę niepewności i eskalowały trwogę. Bardziej chodziło o drące uruchomienie ośrodka mózgu odpowiedzialnego za imaginację i interpretację dźwięków niż podanie spodziewanego wzorca obrazu.

Odpowiadało mi powolne nakręcanie spirali akcji, pierwsza część powieści to przygotowanie i nakreślenie klimatu, druga już wymykała się leniwej narracji, wkraczała w sferę poszukiwania odpowiedzi na mnożące się pytania, dopiero trzecia nabierała dynamiczności w nieuniknionej konfrontacji z siłami zła. Autorzy podtrzymali urozmaicony styl relacji preferowany przez Brama Stokera, sięgnęli po opisy, dialogi, listy, notatki, pamiętniki, wycinki gazet. Konsekwentnie przybliżali swoją opowieść do „Draculi”, poprzedzili ją czasowo, ale nie naruszyli konstrukcji przyszłości. Dotrzymali też ducha epoki, nie wdali się w szczegóły, ale odwołali do klimatu.

Nie mogło zabraknąć zgrabnie wplecionych nici rumuńskiego i irlandzkiego folkloru, trwożnie przekazywanych z pokolenia na pokolenie legend, zabobonnych opowieści, prawie zapomnianych prawd. Ciemne obrazy dopełniały upiorne zamkowe ruiny pokryte wielowiekową pleśnią i dziką roślinnością, resztki dawnej rezydencji z przylegającymi do niej trzęsawiskami, pozostałości zapomnianego klasztoru z cmentarnym placem. Wszystko, by uwierzytelnić pojawienie się istot zrodzonych z diabelskich otchłani, żywiących się krwią innych, dysponujących niewyobrażalną mocą, pozostawiających po sobie widmo bolesnej śmierci, o których wciąż tak mało wiemy.

Dwudziestojednoletni Bram Stoker, bo to właśnie on staje się kluczową postacią powieści, wraz z o rok starszą siostrą Matyldą, postanawiają dowiedzieć się, co stało się z ukochaną z dzieciństwa nianią Ellen Crone, dlaczego zniknęła bez śladu, jaki miała udział w dotykających ich osobliwych zjawiskach. Do pomocy wciągają starszego brata Thornleya, szanowanego medyka, Olivera Stewarta, zajmującego się czarną magią, i Arminiusa Vamberego, skrywającego tuziny sekretów. Z czasem przekonują się, że weszli na niebezpieczną ścieżkę, uczestniczą w czymś potwornym i zatrważającym, co zdaje się ich zdecydowanie przerastać. Jednak w obronie miłości, przyjaźni i przywiązania, odkrywania prawdy, zapobieżenia nieszczęść, są zdeterminowani i gotowi podjąć się bezkompromisowej walki. Niewiele mają szans na wygranie, większość znaków wskazuje na ich porażkę, trafiają na liczne przeszkody, jednak usilnie trwają w wierze i postanowieniach.

5/6 – koniecznie przeczytaj
powieść gotycka, thriller gotycki, 542 strony, premiera 02.09.2020 (2018)
tłumaczenie Szymon Żuchowski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca.

NIESPOKOJNI ZMARLI

SIMON BECKETT

DR DAVID HUNTER tom 5

"Ludzie po śmierci są równie skomplikowani jak za życia."

Przy tej książce bawiłam się rewelacyjnie, przy poprzednich odsłonach serii ("Chemia śmierci", "Szepty zmarłych", "Wołanie grobu") też było frapująco, ale to w "Niespokojnych zmarłych" intrygę odbierałam dużo intensywniej. Bardzo zagmatwana i pokrętna zagadka detektywistyczna wciągała zmiennym obliczem, nagłymi zwrotami akcji, nie pozwoliła na szybkie rozwikłanie. Pułapki zastawiane na czytelnika w atrakcyjnej grze przeciągania liny prawdy i fałszu zastawiono wyjątkowo sprytnie. Dałam się wkręcić w fałszywy trop, podążałam błędnym szlakiem przypuszczeń, intuicja mnie zawiodła, a to pożądane doświadczenie.

Simon Beckett postawił na obszerny format opowieści, co więcej, wszystkie elementy były jak najbardziej uzasadnione i doskonale spełniły przydzielone funkcje. Szczegółowe opisy z zakresu antropologii sądowej, zawsze przeze mnie wyczekiwane, barwne przybliżenia emocji targających kluczową postacią pomogły wczuć się w przeżycia. Swobodne operowanie skalą napięcia podgrzewało mroczną atmosferę niepewności. A do tego usytuowanie akcji na obrzeżach cywilizacji, z akcentem klaustrofobicznej izolacji i małomiasteczkowej mentalności społeczności lokalnej. Ciarki przechodziły po ciele, kiedy dowiadywałam się o makabrycznych incydentach i przerażających zagadkach na fali przypływowych i odpływowych wód Backwaters, pustkowia pełnego krabów, trzcin, mielizn i kanałów. Zaś w tle rumowiska dawnej aktywnej obecności człowieka, trzy morskie forty straszące w oddali, osnute gęstą mgłą i dziwnymi hałasami.

Cruckhaven, szare, ponure i posępne miasteczko leżące blisko ujścia rozlewiska, już dawno zapomniało o świetności przemysłowej i portowej. Powoli umierało, szybko rodziły się marazm, rezygnacja i poczucie przegranej. Lecz i w takich okolicznościach przetrwać mogło ludzkie pragnienie czynienia zła. Pobliskie mokradła odsłaniają smutny widok resztek ludzkiego ciała. Doktor David Hunter, ściągnięty z Londynu do przyjrzenia się im, niemal od razu przekonuje się, jak dokuczliwa może być wrogość miejscowych, tym bardziej, że pozbawiona uzasadnienia. Wszystko wskazuje na to, że to syn majętnej i wpływowej rodziny, który zaginął około sześciu tygodni temu, został odnaleziony w makabrycznych okolicznościach. Śledztwo z czasem dobitnie pokazuje, że próbujący je rozwikłać, jedynie ślizgają się po powierzchni zrozumienia i połączenia faktów. Dochodzą nowe ciała i zagrożenia, rodzi się wiele zbiegów okoliczności, niekorzystne szczegóły zostają wyolbrzymione, śmierć upomina się o wiele osób. I jeszcze dalekie echa niewyjaśnionego zaginięcia dziewczynki sprzed dwóch dekad.

5.5/6 - koniecznie przeczytaj
thriller kryminalny, 504 strony, premiera 24.05.2017, tłumaczenie Sławomir Kędzierski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca.

MY

JEWGIENIJ ZAMIATIN

„Jedyny sposób, by uwolnić człowieka od zbrodni, to uwolnić go od wolności.”

Dawno tak bardzo nie wymęczył mnie styl narracji jak przy tej książce. W połowie już się z nim oswoiłam, ale do końca pozostałam mu mało przychylna. Urwane zdania, szarpane myśli, chaotyczne wtrącenia, skrótowe sformułowania, a wydawałoby się, że język odwołujący się do matematyki, w końcu to dzienniki spisane przez matematyka żyjącego w zmatematyzowanej rzeczywistości, powinien wykazywać się przejrzystością przekazu i jednolitością odbioru. Jednak nie przeczę, że taki zabieg miał oryginalny i nietypowy wydźwięk, zatem traktuję go jako ciekawostkę, zwłaszcza w odniesieniu do faktu, że książka powstała równo wiek temu. Nawet na dzisiejsze czasy to specyficzna innowacja, szkoda tylko, że nie w pełni komfortowo poruszam się w sferze ścisłych ujęć. Natomiast znakomicie poradziłam sobie w humanistycznych odcieniach, dlatego zajmująco bawiłam się przekazami, które zawarł w powieści Jewgienij Zamiatin.

Absurdy totalitaryzmu wylewają się z każdej strony książki, ubezwłasnowolnienie jednostki w imię opartej na fałszywych filarach ideologii, sprowadzenie istoty ludzkiej do trybiku w maszynie państwa, całkowicie podporządkowanej najwyższej jedności. Władza jest nieomylna, zasady postępowania jedynie słuszne, zaś normy społeczne precyzyjnie określone. Nie ma mowy o prawdziwej wolności, nowatorskich pomysłach, swobodzie wypowiedzi, a co dopiero zgodzie na jakikolwiek bunt i rewolucyjne ruchy. Wszechobecna inwigilacja, nieustanna kontrola, brak prawa do prywatności, natychmiastowe tępienie indywidualizmu. Mechanicznie uporządkowana i do znudzenia powtarzana codzienność, poddana matematycznym wzorom i regułom. Panujący klimat doskonale oddaje fragment traktujący o muzyce, w czasach starożytnych tworzona pod wpływem natchnienia i pasji, w powieściowej rzeczywistości spłycona do sztywnych ram, bez dopuszczenia żadnych odchyleń i wyjątków. Ten opis zrobił wstrząsające wrażenie, tym bardziej, że przekłada się na pozostałe poruszane w książce zagadnienia. Szczęście sprowadzone do liczby, prawo nieadekwatne do natury człowieka, porządek jako wartości stałe, zwycięstwo sumy nad jednostką. A gdzie w tym wszystkim miejsce na uczucia i emocje, przypadkowe zdarzenia i nieoczekiwane świadectwa prawdy, budzące się do życia tęsknoty, pragnienia i marzenia?

Po Wojnie Dwustuletniej miasta oddziela od siebie zieleń, przyroda odzyskała utracone na rzecz człowieka przestrzenie. Ludzie żyją w zamkniętych i izolowanych enklawach, niczym za kotarami żelaznej kurtyny porządku pojałtańskiego. Główny bohater Δ-503, ludzi sprowadzono do literki i liczb, to konstruktor pojazdu, który wzbić ma się w przestrzeń międzygwiezdną, by narzucać i promować sztuczną ideologię mieszkańcom innych planet. Czyż nie przypomina to zasad wyścigu kosmicznego ZSRR i USA od końca lat pięćdziesiątych do połowy siedemdziesiątych dwudziestego wieku? Ostre i bezwzględne zwalczanie wszelkich aktów sprzeciwu przeciwko oficjalnej propagandzie. I kolejne skojarzenie, jak wiele ofiar pochłonął stalinizm, dwadzieścia milionów? I jeszcze ciekawostka, odwołanie do naftowego pożywienia, co prowadzi nasze myśli ku promowanym współcześnie ruchom zbiorowego żywienia. Zatem Jewgienij Zamiatin wyprzedził wiele trendów, a powieść skrywa jeszcze więcej powiązań niż wskazane, intrygująco się je odkrywa z perspektywy proroctwa i dziejów historii. „My” nie należy do łatwych przygód czytelniczych, ale podsuwa sporo satyrycznych nut i materiału do refleksji. Δ-503 traci stabilny grunt pod nogami, odkrywa, że ma duszę, potrafi obdarzyć płomiennym uczuciem kobietę, niestety kwalifikowane jest to jako podlegająca potępieniu choroba, która może przenieść się na innych i wywołać niepożądaną epidemię. Plus za zakończenie, solidnie spięło klamrą wszystkie wątki. Inne tytuły z serii „Wehikuł czasu”, klasyki science fiction, przybliżone na Bookendorfinie to: "Gdzie dawniej śpiewał ptak", "Gwiazdy moim przeznaczeniem", "Drzwi do lata", "Wieczna wojna", "Cieplarnia", "Przestrzeni! Przestrzeni!", "Non stop", "Aleja potępienia", "Kwiaty dla Algernoma", "Koniec dzieciństwa", "Hiob. Komedia sprawiedliwości".

4/6 – warto przeczytać
fantastyka, 240 stron, premiera 15.09.2020 (1920), tłumaczenie Adam Pomorski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.

JAK PACHNIE DESZCZ?

SIMON KING, CLARE NASIR

"Zapach deszczu unosi się w powietrzu od czasu, gdy powstały pierwsze kontynenty i oddzieliły się od oceanów... do roku 1964 zapach deszczu był bezimienny, aż wreszcie otrzymał nazwę petrichor."

Nie spodziewałam się, że książka będzie tak wybornie przesiąknięta informacjami, faktami, nowinkami i ciekawostkami. Kompendium wiedzy o najróżniejszych zjawiskach pogodowych. Odpowiednik książeczek cieszących się ogromną popularnością wśród dzieci, w których prezentuje się fascynujące odpowiedzi na ciekawe pytania, ale tu oczywiście mamy do czynienia z formą dla dorosłych. Wciąga w tajemnice świata klimatu i pogody, zachęca do odkrywania, poznawania i przypomnienia. Sporo wiedzy przygarnęłam, o wielu rzeczach nie miałam zielonego pojęcia, część zdążyłam zapomnieć od czasów szkolnych, ale to skłoniło do aktualizacji i pogłębienia.

Narracja taka, jaką lubię najbardziej, swobodna, przyjazna, wyjaśniająca, a zarazem rzeczowa, nie jest przeładowana zbędnymi szczegółami, ale dba o znaczące detale. Mnóstwo danych, o których słyszy się w wiadomościach, czyta w artykułach, ale teraz zebrane w jednym miejscu, a co równie ważne, zgrabnie połączone i przyciągająco zinterpretowane. Interesująco wnika się w arkany na temat Słońca, wpływu przestrzeni kosmicznej i planet na aurę na Ziemi, w rewelacje odnośnie składników pogody, rodzajów chmur, cyklonów, tornad i huraganów, a także w spektakl tęczy, zorzy polarnej, wiru pyłowego, trąby wodnej, ukochanych przez obserwatorów wschodów i zachodów słońca. I wiele podobnych, choćby panująca na innych planetach pogoda, zależności między wojną a pogodą, ziemskie zmiany klimatyczne, choć ostatnie zagadnie potraktowano dość pobieżnie, liczyłam na więcej, trzeba będzie zatem doczytać w innych publikacjach.

Każdy rozdział podzielono na wiele segmentów, zatem można w dowolnym momencie powrócić do przerwanej lektury, albo czytać ją według własnego klucza hierarchii zainteresowań. A do tego przydatny słownik pojęć, chętnie odwoływałam się do niego. Widać, że Simon King i Clare Nasir pasjonują się tym, co robią w życiu zawodowym, potrafią zajmująco opowiadać, co ku czytelniczej satysfakcji znajduje przełożenie w publikacji. Sprawdź, czy znasz odpowiedzi na sto pytań o zadziwiających zjawiskach pogodowych, jak wiele wiesz o czymś z czym żyjemy tak blisko każdego dnia i co ma wpływ na życiowe plany. Szkoda, że mało ilustracji wzbogaciło treść, przy kilku omówieniach bardzo przydałyby się, jako wzrokowiec szybciej zrozumiałabym zawarte w treści przesłania. Warto sięgnąć po książkę, więcej niż ogólna orientacja w meteorologii.

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura popularnonaukowa (meteorologia), 340 stron, premiera 01.09.2020 (2019)
tłumaczenie Magdalena Hermanowska
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.

BÓG IMPERATOR DIUNY

FRANK HERBERT

KRONIKI DIUNY tom 4

"Wrogowie nas umacniają. Sprzymierzeńcy osłabiają."

Nie spodziewałam się, że w silnie filozoficznym i refleksyjnym klimacie utrzymana będzie powieść. Chwilę zajęło przestawienie się z mocno wyczekiwanego przeżywania czystych barwnych przygód na bardziej intelektualną rozrywkę. Kiedy tylko spostrzegłam, do jakiego świata trafiłam, wiedziona przyjazną narracją Franka Herberta, szerokim zakresem tematów do rozważań, chętnie wciągnęłam się w książkę. Tym bardziej, że autor skoncentrował się na czynniku ludzkim, jego naturze i kondycji, w ujęciu jednostki i cywilizacji, a wszystko przy zmiennej długiego czasu. Wkroczyłam w zagadnienia polityki pokoju, stagnacji rządów, kultu jednostki, absolutnej władzy. 

Leto Atryda II, przez większość określany Tyranem, z nikim nie dzieli się panowaniem nad galaktycznym imperium. Trzyma w ręku asa w postaci kontroli nad dystrybucją przyprawy zwanej melanżem. Dopóki jako jedyny ma dostęp do jej zapasów, nic i nikt nie może mu zaszkodzić w potencjalnej grze o wpływy. Od trzech i pół tysiąca lat stoi na szczycie złożonych układów, które nie podlegają żadnym zmianom, wkrada się zatem poczucie znużenia, monotonii i marazmu. Ale pod powierzchnią oficjalnego status quo kryje się sieć intryg, spisków i manipulacji. Odwieczni wrogowie tylko pozornie przyczajają się z ambicjami i aspiracjami. Wystarczy jedna zbuntowana iskra zapalna, by nadać biegowi historii przyspieszenia, a co dopiero, kiedy kilka z nich połączy się. We wszystko wplecione są macki religii, moc zaglądania za zasłonę czasu przewidywanej przyszłości, genetyczne transformacje, mechaniczne technologie. Czy długowieczny człowiek, przemieniony w czerwia pustyni, zdoła zapanować nad wszechogarniającą go samotnością, niezrozumieniem ze strony innych, oraz tym, co przyszykowało mu przeznaczenie?

Tom „Bóg Imperator Diuny” nie przypomina poprzedników serii („Diuna”, „Mesjasz Diuny”, „Dzieci Diuny”), ale to wcale nie oznacza, że jest gorszy, czy mniej interesujący. Wręcz przeciwnie, kiedy na spokojnie się z nim zapoznajemy, odkrywamy, jak dużo oferuje czytelnikowi. Co prawda, inna klimatycznie przestrzeń, wielki skok w przyszłość, a jednak mocne osadzenie w realiach ludzkiej natury, której nawet po wielu wiekach nie jesteśmy w stanie się wyrzec. Sucha i jałowa planeta zamieniona w zieloną wypełnioną wodą oazę wcale nie pokrywa się z obrazem tego, o co z takim poświęceniem i determinacją walczyli Fremeni, odważny lud pełniący już tylko muzealną funkcję legendy, pamiętany jedynie przez garstkę amatorów dalekiej przeszłości. Kolejny przystanek w odwiecznym cyklu powstania, rozkwitu i upadku cywilizacji, jak wiele sekwencji wymazanych zostaje ze zbiorowej pamięci społecznej. Bardzo przekonują mnie do siebie takie dociekania.

4.5 - warto przeczytać
fantastyka, 532 strony, premiera 02.09.2020 (1981), tłumaczenie Marek Michowski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.

ZIMOWY OGIEŃ

ANDERS DE LA MOTTE

KWARTET SEZONOWY tom 3

"Nic nie jest niemożliwe… nawet niemożliwe jest możliwe."

Trzecie spotkanie w ramach serii (wcześniejsze tomy „Koniec lata” i „Jesienna zbrodnia”) także należało do udanych, zajmująco bawiłam się, zgrabna mieszanka thrillera i kryminału zajmująco sprawdziła się. Anders de la Motte prezentuje mocny i dobry poziom warsztatu pisarskiego, wie, jak podkręcać wyobraźnię czytelnika, stopniowo nadawać niepokojący ton wydarzeniom, atrakcyjnie przykuwać uwagę złożoną zagadką detektywistyczną. Otrzymujemy sugestywny opis zarówno tego, co działo się w przeszłości, jak i współczesnych incydentów. Mamy wrażenie jakbyśmy przenieśli się do rzeczywistości kluczowej postaci. Wiele mówiące szczegóły, dające poczucie czegoś znajomego z powtórek codzienności, ale także przygotowujące do narastania napięcia, od niewiedzy i neutralności, przez lekki niepokój, niewyraźne uczucia, niesprecyzowane podejrzenia, intuicyjne podszepty, aż do obawy, groźby i trwogi. 

Im więcej wyłapujemy świadectw echa przeszłości sprzed trzydziestu lat, tym mniej stabilna i pewna wydaje się teraźniejszość. Coś, co miało być zwykłym uporządkowaniem testamentowych spraw, wybrzmiewa fałszywymi dźwiękami, nie pokrywa się z oficjalną wersją, skrywa pod powierzchnią pozorów zatrważające tajemnice, sprawia, że widoczne i niewidoczne blizny koszmaru intensyfikują płomień gorąca i niebezpieczeństwa. Krążące w zimowej scenerii pytania domagają się natychmiastowych odpowiedzi. Autor przekonująco i atrakcyjnie nawija nici intrygi, wiąże w supły wspomnienia wypełnione poczuciem winy, gwałtownie przerywa wątki logicznych wyjaśnień, celowo utrudnia dotarcie do prawdy. Zakończenie wypełnia twistami, dynamizmem i dramatyzmem, nieoczywiste rozwiązanie ukazuje w zdublowanej formie.

Wyrazisty portret głównej bohaterki, mało osadzony w umiejętnościach z zawodowej sfery, ale podsuwane wyjaśnienie przekonuje do takiej idei prezentacji. Czterdziestopięcioletnia Laura Aulin, zarządza firmą śmierci ojca, zajmuje się szacowaniem i oceną ryzyka. To kobieta sukcesu, choć niedoceniana przez bliskich, którzy żyją z jej kreatywności i poświęcenia. Kiedy ukochana ciocia Hedda umiera na zawał serca, Laura wyrusza ze Sztokholmu do Skanii, by zorganizować pogrzeb i zająć się otrzymanym w spadku letniskiem. Z Gerdnes wiążą się kontrastowe wspomnienia, beztroskie odsłony dzieciństwa i nastoletniości, ale również bolesne konsekwencje tragicznego pożaru, w którym życie straciła młoda osoba. Teraz, po trzech dekadach, ktoś miesza w losach dawnych przyjaciół, wywołując do tablicy nieszczęść i wypadków. Komu zależy na odgrzebaniu wszystkiego, co łączy się z tragedią w wieczór Świętej Łucji? Do czego jest zdolny, aby osiągnąć cel? Czy uda się go powstrzymać przed realizacją przerażającego scenariusza krzywdy i zdrady?

4.5 - warto przeczytać
thriller kryminalny, 430 stron, premiera 02.09.2020 (2018), tłumaczenie Milena Hadryan
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca.

KRÓTKA HISTORIA EUROPY

SIMON JENKINS

"Z kryzysu wykuło się dobroczynne dziedzictwo Europy - społeczna gospodarka rynkowa działająca pod demokratycznie wybraną władzą." Ale czy faktycznie?

Lubię chwytać po takie publikacje, ich popularnonaukowy charakter łagodzi specjalistyczny język, czyni go przejrzystym, barwnym i przyjemnym, sprawia, że tematyka przedstawiana jest bez zbędnych szczegółów i odniesień, tak aby niejako z lotu ptaka przyjrzeć się wybranej dziedzinie. "Krótka historia Europy" to przykład przygody czytelniczej, w której postawiono na ogólną świadomość i orientację, umiejętność odnajdywania powiązań i znaczeń, a jako, że obracamy się w historii, to na kojarzenie przyczyn i skutków. I właśnie dzięki zwięzłemu stylowi narracji, atrakcyjnemu uchwyceniu wiedzy, bardzo dobrze czytało mi się książkę. Znakomita okazja do przypomnienia sobie pewnych informacji, bez konieczności odnajdywania się w natłoku danych, albo propozycja pierwszego spotkania z poznawaniem dziejów starego kontynentu. Co prawda, większość materiału odnosi się do biegu zdarzeń, mających miejsce na ziemiach francuskich, niemieckich i bezpośrednio z nimi sąsiadujących, jednak ma to potwierdzenie w obrazach epok.

Głównym szlakiem w prezentacji rysów historii Europy jest polityczna władza, jej sprawowanie i podział, a zatem perspektywa sporów, konfliktów, starć i wojen. Zerkamy na wybitne osobowości, rysujące linie na mapie, znane nazwiska, natychmiast kojarzące się z pewnymi incydentami i procesami. Spoglądamy w stronę gospodarki, kultury i religii, po to, aby dopełnić obrazu historii kontynentu różnym kolorytem. Simon Jenkins wprowadza w czasy starożytności, średniowiecza, nowożytności i współczesności. Wybiera to, co miało największe konsekwencje, owocowało dramatycznymi zwrotami i znaczącymi powiązaniami. Oczywiście, że burzliwy, wybuchowy, pełen przemocy i agresji klimat wiedzie prym, w ten sposób następował rozwój zbiorowej świadomości Europy, uwzględniający liczne nacje i odmienne ambicje, tak kształtowała i wciąż kształtuje się równowaga między jednością kontynentu a różnorodnością. Jakże ciekawy dorobek i dziedzictwo mieszkańców Europy, jak wiele stworzyli podwalin pod rozwój świata, jak go imperialistycznie okresowo zdominowali. A obecnie, jak wpadają w porywisty nurt niepewności, podziałów, izolacji narodowych, granic samounicestwienia, choć stwarzają furtki azylu dla zewnętrznych emigrantów. Zajmująco śledzi się zataczanie koła biegu historii, powielanie wzorców, początków i końców określonych porządków. A na koniec, cytat dający materiał do refleksji: "DNA kontynentu zdaje się pozwalać ludziom żyć w pokoju tak długo, jak sięga ich pamięć o ostatnim przelewie krwi."

4.5/6 - warto przeczytać
literatura popularnonaukowa (historia), 440 stron, premiera 15.09.2020 (2019)
tłumaczenie Tomasz Hornowski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.

WOŁANIE GROBU

SIMON BECKETT

DR DAVID HUNTER tom 4

"Bez względu na to, jak głęboko umarli leżą w ziemi, wciąż dają nam odczuć swoją obecność. Jeden. Dwa. Osiem. Nic nie pozostaje w ukryciu na zawsze."

Kolejny tom serii o doktorze antropologii Davidzie Hunterze (poprzednie opisane na Bookendorfinie to "Chemia śmierci" i "Szepty zmarłych"), który zapewnia mocno dobrą przygodę czytelniczą. Pierwsze rozdziały nie toczą się w mega dynamicznych rytmach, intryga nie wydaje się wielce zawiązana, ale w miarę posuwania się akcji dostajemy to, na co liczymy sięgając po thriller wymieszany z kryminałem i klasyczną sensacją. Zgrabnie narasta napięcie, niepewność podszyta niewiadomymi i zagadkami. Im dalej posuwamy się po terenie złowrogich torfowisk, tym bardziej wciąga niestabilne bagno mrocznych cech natury człowieka. Śledzimy wydarzenia, które dzieją się współcześnie, jednak wcześniej mamy okazję szerszego zerknięcia w przeszłość sprzed ośmiu lat, kiedy to próby odnalezienia ciał dwóch zaginionych nastolatek zakończyły się spektakularnym niepowodzeniem i przykrymi konsekwencjami.

Ekipa dochodzeniowa policji, w tym główny bohater serii, przeczesywała nieprzyjazne i odludne wrzosowiska w Dartmoor w związku z odnalezieniem tam ludzkich szczątków. Wspomnienia z wydarzeń, które miały miejsce tego dnia pokryły się z traumatycznym incydentem rodzinnym. Niestety, obecnie, koszmarne upiory, niebezpieczne znajomości, groźne fakty, domagają się ponownego wglądu. Prawda dotycząca aktywności seryjnego mordercy i gwałciciela wymaga pełnego wyjaśnienia, a nowe okoliczności rzucają na nią inne niż dotychczas światło. Wszystko, co wydawało się podejrzane, niejasne, niezrozumiałe, nabiera intensywności, podszepty intuicji nie odpuszczają, trzeba zająć się tym, co niewygodne i przerażające. David daje złapać się w niebezpieczną pułapkę ludzkich namiętności, po omacku rozwiązuje sprawę, nie wie, komu ufać, kto jest sprzymierzeńcem, jaka jest waga dowodów, na które trafia. Brakowało mi szczegółowych opisów pracy przy zwłokach, a przecież Beckett właśnie w tym jest mistrzem, w czwartej odsłonie serii niewystarczająco tym uraczył, oczywiście jak na potrzeby mojej wypaczonej ciekawości.

Powieść napisana płynną i barwną narracją, swobodnie się po niej poruszamy, jak wspomniałam, mało tajników z dziedziny medycyny sądowej, większą uwagę skupiono na psychologicznych aspektach. Kluczowa postać straciła nieco na blasku i sprycie, ale w końcu cofamy się do mniej sławnego okresu jej kariery zawodowej. Nie do końca odpowiadał mi Hunter krążący wokół istoty sprawy, biernie przyglądający się temu, co się dzieje. Przyzwyczaił mnie, że bierze ster w swoje ręce, a teraz lekko przyczaił się, czekał na dogodny moment wkroczenia na scenę. Na szczęście, kiedy wreszcie maksymalnie angażuje się w sprawę, sporo się wydarza w błyskawicznym tempie. Ponura, złowroga, ciężka i mglista atmosfera przygody czytelniczej, umiejętnie oddziałująca na wyobraźnię, pierwszorzędnie podgrzewająca napięcie, zapewniająca silne wrażenia. Czujemy się zaskakiwani zwrotami akcji, chociaż ustalenie tożsamości czarnego charakteru nie jest mega wyzwaniem, pod warunkiem podchwycenia odpowiednich wskazówek i podążania ich tropem.

4.5/6 – warto przeczytać
thriller kryminalny, 366 stron, premiera 25.03.2020 (2010), tłumaczenie Robert Sudół
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca.

MAŁA

EDWARD CAREY

"Moja matka miała duży nos w rzymskim stylu, a ojciec, jak sądzę - mocno zarysowany podbródek, zadarty nieco ku górze. Wydaje się, że ten podbródek i ten nos do siebie pasowały."

Jestem pod ogromnym wrażeniem, dawno tak intensywnie nie porwała mnie książka, wyjątkowo udane spotkanie czytelnicze, i choć długo trwało, wypełniło kilka wieczorów, to i tak odczuwałam niedosyt, kiedy dotarłam do finału. Książka dopracowana dosłownie w każdym detalu, wszystko pierwszorzędnie ze sobą współgrało, każdy element wiele wniósł, nie pojawił się bez powodu. Edward Carey wypuścił w świat całkowicie ukształtowane dzieło. Piętnaście lat pracy pisarskiej, wspartej zdobywaniem materiałów, zaowocowało czymś cudownie wciągającym i nieprzeciętnym.

Miękka i komfortowa narracja porywa już od pierwszych słów, a po kilku zdaniach wiemy, że czeka nas olśniewająca przygoda, wypełniona poetyckim językiem, dostępnym dla każdego, odwołującym się do emocji. Scenariusz zdarzeń płynie niespiesznym nurtem, a jednak potrafi wciągnąć w meandry ludzkich słabości i wad, nawet tych najbardziej przerażających i okrutnych, przemieszanych z determinacją i siłą konieczną do wyrwania się z naznaczenia sieroctwem. Czasem jest smutno, żałośnie, tęsknie, kiedy indziej radośnie, ciepło, zabawnie.

Co ciekawe, poznajemy postaci swoistej biografii nie tylko przez pryzmat ich cech osobowości, ale przez charakterystyczne przymioty budowy ciała. Bo właśnie tak je w pierwszym wrażeniu określa i definiuje Anne Marie Grasholtz. Pomimo upływu lat, kolejnych dziesięcioleci, nie traci rewelacyjnego zmysłu obserwacji, trafności spostrzeżeń i celności formułowania opisu. Wyciąga indywidualność z ogromną swobodą. Marie poznajemy jako małą dziewczynkę, przewrotny los przygotował jej wiele niespodzianek, ale i sama narzucała przeznaczeniu własne zasady.

Przechodzimy od jednej skrajności w drugą, sprzeczności wymieniają się miejscami, ale silna wola tworzenia woskowych głów i figur, chwytania steru we własne ręce, bez względu na opinie otoczenia, wypełnia każdą chwilę. Niezwykła waleczność i odporność na ciosy wymierzane w najgłębsze poczucie własnej wartości. Od skromnej szwajcarskiej izby, poprzez paryskie kształcenie rzemiosła, do królewskich wersalskich apartamentów, a w tle burzliwe przemiany w osiemnastowiecznej Francji. Poddajemy się różnorodnym odczuciom, opanowują nasze serca i dusze, czujemy, że trafiliśmy na coś nowego, świeżego, unikatowego i satysfakcjonującego.

Liczne ilustracje nie są jedynie uzupełnieniem treści, ale równoprawnym narratorem, w każdym detalu wzmacniają wydźwięk pierwszoosobowego głosu, podkręcają wyobraźnię, intensyfikują postrzeganie opowieści. Rewelacyjnie wypełniona fikcja historyczna, przybliża sylwetkę Madame Tussaud, założycielki słynnego muzeum figur woskowych, której dzieła, choć zdziesiątkowane przez nieszczęścia spadające na wystawy, przetrwały do naszych czasów. Teraz już z innym nastawieniem będę zwiedzać londyńskie muzeum jej imienia i przyglądać się spuściźnie Małej.

6/6 - rozkosz czytania
literatura współczesna, 528 stron, premiera 02.09.2020 (2018), tłumaczenie Tomasz Wilusz
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Prószyński i S-ka.

SZEPTY ZMARŁYCH

SIMON BECKETT

DR DAVID HUNTER tom 3

"Powrót do domu po długiej podróży zawsze wywołuje wrażenie, jakby człowiek został przeniesiony kilka tygodni w przyszłość."

Wybornie bawiłam się przy pierwszym tomie "Chemii śmierci", zapewnił atrakcyjne i porywające zaczytanie, dostarczył mocnych i mrocznych dreszczy, a przy tym niezłą pulę przekonujących opisów związanych z antropologią sądową. Podobnie było w "Szeptach zmarłych", trzecie odsłonie serii o doktorze Davidzie Hunterze. Niestety, drugiego tomu nie udało mi się jeszcze dorwać, żałuję, bo miały w nim miejsce znaczące zdarzenia. Simon Beckett nie zdradza szczegółów przeszłości kluczowej postaci, daje jedynie ogólny rys, ale to bardzo dobrze, gdyż pojawi się sporo niespodzianek, kiedy już spotkam się z "Zapisanymi w kościach". Wyraziste są te tytuły, jednoznacznie wskazujące klimat, w jakim porusza się czytelnik, nawiązują do nauki o człowieku w ujęciu śladów zbrodni i dowodów śmierci.

W "Szeptach zmarłych" David Hunter odwiedza, na zaproszenie dawnego mentora, Ośrodek Badań Antropologicznych, zwany potocznie "Trupią Farmą". Wyjazd do Stanów Zjednoczonych ma pomóc nabrać dystansu do ostatnich londyńskich wydarzeń, w których o mały włos nie stracił życia. Zajmując się tym, w czym jest światowej klasy specjalistą, pragnie odzyskać sprawność zawodową i spokój w życiu prywatnym. Niestety, los stawia przed nim niespodziewane wyzwanie, zostaje wciągnięty w śledztwo próbujące zapobiec aktywności seryjnego mordercy, wyjątkowo inteligentnego i sprytnego, działającego uporządkowanie i metodycznie. Intryga frapująco złożona, angażujemy się w kilka ścieżek jej rozwiązania, uczestniczymy w spektakularnych incydentach, wystawiamy się na zaskakujące obroty spraw, a przy tym silnie odczuwamy presję czasu.

Dobrze bawiłam się przy książce, ciekawie rozwijano elementy fabuły, jednak dość wcześnie trafiłam na właściwy trop, silnie przyczepiłam się do jednej postaci wyczuwając w niej mroczny charakter, i pomimo zwodów autora mających prowadzić do fałszywych wniosków w docieraniu do prawdy, nie dałam się odciągnąć od właściwych podszeptów intuicji, prawidłowo wytypowałam tożsamość zabójcy. Myślę, że jeśli ktoś nie domyśli się na początku, kto stoi za zwyrodniałymi i bestialskimi czynami, będzie intensywniej niż ja przeżywał przygodę czytelniczą. Beckett ma smykałkę do wciągania odbiorcy w zgrabnie ułożony ciąg zdarzeń, atmosferę medycyny sądowej, profili osobowości złych ludzi. Tym bardziej, że u ofiar występują wykluczające się oznaki przyczyn śmierci, a morderca ostentacyjnie naśmiewa się z uczestników dochodzenia.

4.5/6 - warto przeczytać
thriller kryminalny, 358 stron, premiera 09.11.2016, tłumaczenie Sławomir Kędzierski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca.

KIESZONKOWIEC

FUMINORI NAKAMURA

"Świadomie przeżyj strach przed śmiercią. W momencie gdy zdołasz to zrobić, przekroczysz samego siebie."

Za pośrednictwem "Kieszonkowca" wpadłam w nieco inny niż zazwyczaj klimat kryminału, dałam się fantastycznie poprowadzić po japońskich brzmieniach kultury i sposobie postrzegania świata. Wnikając w przestępcze obszary śledziłam losy jednego z jego reprezentantów. Azjatyckie nuty w zgodnym rytmie przebijały się przez barwne życie złodzieja, czasem silniej wybrzmiały zwykłą osobliwą codziennością, kiedy indziej zwracały uwagę na pragnienia i marzenia, zawsze przywołując barwne emocje i delikatny niepokój. Obyczajowe akcenty silnie zwróciły na siebie uwagę w zgrabnym połączeniu kryminału i thrillera.

Melodia złożonej ludzkiej psychiki, ponurego marazmu życia, wyrzekania się istotnych wartości, początkowo niezauważalny zwrot akcji, a potem świat głównego bohatera ukazuje się mu z innej niż dotąd perspektywy. Coś zmienia się nieoczekiwanie, aby za chwilę, za sprawą zaskakujących zbiegów okoliczności, ulec kolejnej znaczącej przemianie. Uważnie wsłuchiwałam się w odczucia Nishimury, perfekcyjnego zawodowego kieszonkowca funkcjonującego w tokijskiej przestrzeni publicznej. Jak długo człowiek zdolny jest wieść całkowicie samotne życie i przy tym nadać mu sens? Skąd siła do wyrzeczenia się słabości w konfrontacji ze złem? Dlaczego trudno przywołać do życia ziarenko dobra tkwiące w duszy? Czy łatwo udzielić pomocy zupełnie obcej osobie?

Frapująco nakładają się obrazy przeszłości i teraźniejszości, postać chłopca w odniesieniu do dorosłego, zaś mężczyzny w powiązaniu z jego dzieciństwem. Ciekawie wkrada się na pierwszy plan znaczenie wymykającego się regułom prawa autorytetu i mentorstwa, a przy tym usilna chęć nauki i pozostawienia czegoś po sobie. Fuminori Nakamura z wyczuciem dotyka niewygodnych tematów, obaw nękających jednostkę, zahamowań przenoszących w alternatywną przestrzeń społeczną w stosunku do powszechnej rzeczywistości, niejako z góry przypisanej do niewiary i poczucia bezsilności. Czy sami decydujemy o kierunku ścieżki życia, często skazując się na porażkę, lub walcząc z determinacją w imię szczęścia, a może ktoś lub coś nam ją narzuca, nie dbając o równość i sprawiedliwość? Jak poradzić sobie z własnym i cudzym odrzuceniem?

Zakończenie wypadło perfekcyjne. Nic bym nie ujęła, doskonała puenta. Nic bym nie dodała, jedynie własne przemyślenia i refleksje. Mała objętościowo powieść a zrobiła zaskakująco duże wrażenie, nie przypuszczałam, że tak uroczo się w nią zaangażuję. Kolejny raz potwierdza się, że blisko mi do twórczości japońskich pisarzy, starego i młodego pokolenia. A to bardzo cieszy i zachęca do dalszych penetracji ich książek. Z pewnością zabiorę się za "Dziecko z ziemi", to również może być skrojona na miarę moich potrzeb przygoda czytelnicza. Jeśli jesteście gotowi przeżyć coś zdecydowanie wybiegającego poza ramy tradycyjnych kryminałów, zabrać się na satysfakcjonującą intelektualną przejażdżkę, to "Kieszonkowiec" już czeka na spotkanie.

4.5/6 - warto przeczytać
kryminał obyczajowy, 224 strony, premiera 01.06.2020 (2009), tłumaczenie Dariusz Latoś
Tekst ukazał się pierwotnie na Secretum.pl

UŚCISKI

AURELIA BLANCARD

"W życiu jest miliard różnych dróg. Ta, na której utknęłaś, wcale nie jest jedyna."

Powieść bardzo mi się spodobała, gładko płynęłam nurtem narracji, dałam wciągnąć się w niebanalną historię, przyjemnie zżyłam z kluczową postacią. Ale tym, co najbardziej mnie przekonało, to subtelnie, a jednak wyraziście, nakreślony klimat niepokoju. Aurelia Blancard zajmująco drażni wyobraźnię czytelnika, sprawia, że uwaga całkowicie poświęcona jest spotkaniu z książką, od pierwszej do ostatniej strony. Czytam mnóstwo thrillerów, znam różne techniki stymulacji emocji u odbiorcy stosowane przez pisarzy, ale dawno nie spotkałam się z taką wprawą i swobodą w przypadku debiutu. Kobieca perspektywa, uwikłanie dwóch postaci w brzmieniu jednej tragedii zintensyfikowały odczucia nadając im szeroką skalę.

I choć pojawiły się drobniutkie zgrzyty w wygrywanej melodii intrygi, to dzięki takim nieznacznie obsuniętym nutom wykonanie opowieści zyskiwało na autentyczności. Przemawiała mglista aura ludzkich tajemnic, ciężkich, brudnych, paskudnych, trzymanych szczelnie w najciemniejszych zakamarkach duszy, obrastających złudzeniem, wstydem i pogardą, a przy tym przyciągających człowieka do klaustrofobicznych granic wytrzymałości. Pierwszorzędnie rozegrana zmyłka w wątku z mężem, dałam się nabrać na towarzyszące tło, podążałam fałszywym tropem i dopiero tuż przed zakończeniem zrozumiałam swój błąd. Mieszane odczucia wywołało raptowne urwanie scenariusza zdarzeń, coś nad czym długo się głowiłam, co angażowało na maksa, jednym przecięciem zostało przyjęte jako coś oczywistego. Ale i w tym przypadku, kiedy dotarłam do finału przygody czytelniczej, zrozumiałam, że miało w pełni akceptowalne uzasadnienie.

Dynamizm panujący pod koniec thrillera z pewnością zadowoli uwielbiających mocne wrażenia i liczących na spektakularne incydenty. Atrakcyjny wydawał się kryminalny rys klimatu, amatorka rozwiązania zagadki samobójczej śmierci trzydziestolatki wykazywała znikome umiejętności detektywistyczne, ale właśnie takich byśmy się po niej spodziewali w prawdziwym życiu. Lidia dostała od policji do przetłumaczenia kartkę napisaną przez Rumunkę, która skacząc z mostu definitywnie zakończyła swoje życie. Kobieca intuicja podpowiadała, że coś w tekście było nie tak, brzmiał fałszywie i nieprzekonująco, jakby jakiś przekaz skrywał się między wierszami. Sprawa nie dawała Lidii spokoju, a kiedy na scenę wkroczyła siostra ofiary, obie kobiety próbowały wyjaśnić, co tak naprawdę stało się z Natalią. Co ciekawe, widzieliśmy Francję z zupełnie innej strony niż promowana na fotografiach pocztówek i albumów, mroczność skrywała się za pięknymi fasadami znanych zabytków, gospodarzyła w dusznych dzielnicach wypełnionych emigrantami.

5/6 – koniecznie przeczytaj
thriller kryminalny, 288 stron, premiera 29.09.2020
Tekst ukazał się pierwotnie na DużeKa.pl

STEPHEN HAWKING. OPOWIEŚĆ O PRZYJAŹNI I FIZYCE

LEONARD MLODINOW

"Fizyka nauczyła mnie, że kiedyś nie tylko to, co kochamy, ale wszystko, co widzimy wokół siebie, będzie miało swój kres… nawet dni naszej Ziemi, naszego Słońca i naszej Galaktyki są policzone, a potem pozostanie po nich tylko pył." Leonard Mlodinow

Książka zgrabnie łączy elementy literatury popularnonaukowej i biografii, choć nie są to czyste wypełnienia gatunków, to jednak zaproponowana mieszanka tworzy ciekawą przygodę czytelniczą. Poznajemy Stephena Hawkinga jako przenikliwego naukowca, oddanego przyjaciela, niezwykłego człowieka zmagającego się z bezlitosną chorobą. We wszystkich aspektach natychmiast wyczuwa się autentyczność i buntowniczość osobowości, wyciskanie z życia ile się tylko da, gdyż każdy dzień może być ostatnim. Niemal bezwładne ciało i nieprzeciętna inteligencja, podziw dla stylu walki ze zmaganiami zwykłej codzienności, tak ekstremalnie wymagającymi, oraz dynamicznych i energetyzujących umiejętności podróżowania myślami w wirtualnej przestrzeni kosmicznej.

Funkcję wypełnienia wątków pełnią różne cechy przyjaźni między dwoma fizykami, współautorami książek o fizyce, jak i sama fizyka. Publikacja daje ogólne spojrzenie na tę dyscyplinę nauki, zarówno z perspektywy dorobku Hawkinga, jak i znaczących autorytetów na przestrzeni dziejów. Wchodzimy w obszary grawitacji kwantowej, w tym teorii względności i mechaniki kwantowej. Zastanawiamy się nad pochodzeniem Wszechświata, zaglądamy w istotę czarnych dziur, praw mechaniki i promieniowania Hawkinga, przyglądamy się teorii braku granic. Leonard Mlodinow w wyjątkowo familiarny sposób zaznajamia z niełatwą i niejednoznaczną materią fizyki teoretycznej.

Przyjazna narracja jest niewątpliwym atutem, płynnie niesie po stronach książki, przekazuje zbiór wspomnień w atrakcyjnej szacie, poważnie i żartobliwie, z lotu ptaka i w detalach, z szacunkiem i szczerością. Nie jest to wyidealizowany obraz Hawkinga, choć prezentowany przez filtr przyjaźni, to wskazuje także wady osobowości. Ze strony naukowców spotykam się z mieszanymi opiniami odnośnie dorobku Hawkinga na płaszczyźnie fizyki i podkręconej marketingowo jego popularności, ale ta publikacja doskonale ukazuje portret pozornie zwykłego człowieka, chociaż opanowanego przez stwardnienie zanikowe boczne, to jednak wykazującego się niewyobrażalnie potężną siłą charakteru, uporem i determinacją w pokonywaniu przeciwności, odmowy ciała do współpracy.

Niezależnie od tego, jak fatalne rozdanie życiowych kart przypadło Hawkingowi, obrócił je na własną korzyść, zdobył nadzwyczajną koncentrację i motywację, uczynił istnienie pełniejszym, ustawił wartości we właściwej perspektywie. Kontrasty wypływające z jego sytuacji nauczyły go godzić przeciwstawne idee naukowe, a nawet uczynić sprzeczność filozofią życiową i sposobem na życie. Dzięki takiej postawie wiele zaproponował fizyce, ale też spopularyzował ją wyrywając ze sztywnych ram elitarności, wrzucając do obszaru kultury masowej, czyniąc dostępniejszą.

4.5/6 – warto przeczytać
biografia, literatura popularnonaukowa, 296 stron, premiera 15.09.2020
tłumaczenie Marek Krośniak
Tekst ukazał się pierwotnie na Secretum.pl

ZMUŚ MNIE

LEE CHILD

JACK REACHER tom 20

"Jedyne prawdziwie wygrane walki to te, których nie trzeba toczyć."

Jest coś w tej serii, co mnie do niej magnetycznie przyciąga, chętnie poświęcam jej kilka godzin wolnego czasu i z przyjemnością podążam śladem niezwykłych przygód Jacka Reachera. Pomysł na fabułę opiera się na klasycznym rozwiązaniu, walce dobra ze złem, ale druzgocąca klęska czarnych mocy jest z góry przesądzona. Przemyślana intryga zgrabnie podgrzewa napięcie, podsuwa widowiskowe incydenty, wciąga w nagłe obroty spraw. Główny bohater walczy o prawa wykluczonych, biednych i pokrzywdzonych, potrafi siłą zabrać bogatym, aby obdarować potrzebujących i mieć środki na zapewnienie sprawiedliwości. Polubiłam kluczową postać, nie wnika w etyczne aspekty, kiedy sytuacja zmusza ją do brutalności i bezwzględności, nie liczy pozostawionych po sobie trupów, dąży do celu z prostolinijną determinacją i bez obciążających wahań. Jako emerytowany major specjalnej jednostki dochodzeniowej, śledczy żandarmerii, doskonale opanował sztuki walki, poznał każdy rodzaj przestępczości, był świadkiem działań chorych umysłów socjopatów. To superbohater wychodzący obronną ręką z najtrudniejszych tarapatów, a przy tym wolny duch, bez mienia i rodziny. Zawsze towarzyszy mu kobieta, nowo poznana atrakcyjna piękność.

Pozornie ślepy przypadek rzuca Reachera do zapomnianego przez boga rolniczego miasteczka, z kolejową stacją przeładunkową, namiastką ośrodka handlowego, zapyziałym motelem. Intuicja podpowiada Jackowi, że jednak coś na tym zupełnym pustkowiu jest nie tak, że mają miejsce osobliwe rzeczy, a zniknięcie agenta federalnego, prywatnego detektywa, poszukiwanego przez partnerkę w biznesie, nakręca spiralę podejrzliwości, ciekawości i odpowiedzialności. Reacher i Michelle Chang podejmują wątłe ślady tropu, podążają za nimi w różnych kierunkach, trafiają na informacje o dwustu śmiertelnych ofiarach i niewidzialnych obszarach internetu. Child swobodnie wciąga w akcję, steruje dynamiką i zapętleniem, komponuje mieszankę wyczekiwanych wzorców i zaskakujących roszad. Chociaż w tym tomie mniej intensywnie angażowałam się, zakończenie nieco mnie rozczarowało, to i tak spotkanie z powieścią zaliczam do udanych i relaksujących, dobra propozycja na leniwe jesienne wieczory. Inne tomy serii przybliżone na Bookendorfinie to "Poziom śmierci", "Uprowadzony", "Echo w płomieniach", "Zgodnie z planem", każdy można poznawać niezależnie, nie powstaje zatem odczucie, że coś się traci, czy nie rozumie.

4.5/6 - warto przeczytać
sensacja, 448 stron, premiera 05.08.2020 (2015), tłumaczenie Jak Kraśko
Książkę "Zmuś mnie" zgarnęłam z półki "kryminały".

ZŁA WOLA

JØRN LIER HORST

WILLIAM WISTING tom 14

"Czy zła wola jest czymś zwierzęcym, co tkwi głęboko w każdym z nas?"

Kryminał, który potrzebował czasu, aby rozwinąć się, przez pierwsze kilkadziesiąt stron wszystko dopiero kształtowało się, przybierało różne formy, ale kiedy już nabrało intrygującej mocy, to natychmiast zintensyfikowało dynamikę akcji, narzucając dość szybkie tempo. Zagadka detektywistyczna zajmująco złożona, wiele elementów atrakcyjnie zachęcało do snucia przypuszczeń i do końca trzymało czytelnika w niepewności. Jednak zabrakło bardziej naostrzonego pazura, większych tajemnic do rozwikłania, ale moje wrażenia wynikały z tego, że w poprzednich książkach Jorna Liera Horsta to właśnie otrzymywałam, zatem przyzwyczaiłam się do silniejszego podkręcania napięcia. Ciekawe portrety postaci, różnorodne i przekonujące, gładko wchodziłam się w kontynuację scenariusza prywatnego i zawodowego życia kluczowej postaci. William Wisting w wybornej formie, chociaż zawisły nad nim czarne chmury mogące zaszkodzić jego karierze. Nieco rozczarowało ostateczne rozwiązanie wątku śledztwa wewnętrznego wydziału policji, liczyłam na przedłużenie i mniejszą sprawiedliwość. Relacja Williama z córką Line, współpracującą z nim przy sprawach od strony dziennikarskiego nosa, wchodzi na nieco inny etap, nie w pełni aprobowany przez mężczyznę.

W czternastej odsłonie serii William Wisting wciągnięty zostaje w sprawę, która już od pięciu lat domaga się pełnego wyjaśnienia. Brutalny zabójca dwóch dziewczynek przyznaje się do kolejnej makabryczne zbrodni licząc, że wskazując miejsce ukrycia zwłok ofiary zdoła skrócić odsiadkę w więzieniu. Wzmocnione środki bezpieczeństwa na czas wizji lokalnej niestety zawiodły i czarny charakter ucieka policji. Natychmiast podjęto pościg i wdrożono dochodzenie, kto, jak i dlaczego pomógł zbiegowi. Zdaniem psychiatrów towarzysz socjopaty Toma Kerrego to osobnik wyjątkowo inteligentny, kreatywny i zdolny do wypracowania długofalowych podstępnych strategii. Śledczy nie mają punktów zaczepienia, niczego, czego mogliby się chwycić, drepczą w miejscu, a postęp w ich pracy zależy od potencjalnych świadków. Pojawiają się nowe wątki, ale to ktoś inny pociąga za sznurki. Inne przyciągające uwagę książki autora to "Punkt zero" kryminał napisany wspólnie z Thomasem Engerem, oraz oczywiście tomy serii o Williamie Wistingu - "Kluczowy świadek", "Felicia zaginęła", "Gdy morze cichnie", "Jedna jedyna", "Nocny człowiek" i "Szumowiny".

4.5/6 – warto przeczytać
kryminał, 386 stron, premiera (2019), tłumaczenie Milena Skoczko
Książkę „Zła wola” zgarnęłam z półki „kryminały”.