niedziela, 31 maja 2020

GRA W NIGDY Jeffery Deaver

[PRZEDPREMIEROWO]

COLTER SHAW tom 1

"Kiedy pisze się coś ręcznie i powoli słowa stają się twoją własnością. Gdy stukasz w klawisze, już nie są takie twoje. Czytasz - jeszcze mniej. A kiedy słuchasz, w ogóle nie należą do ciebie."

Nie ma opcji, abym nie dała się skusić na książki tego autora, wiele satysfakcjonujących godzin spędziłam z nimi. Odpowiadają mi mocno rozbudowane przygody czytelnicze, w których kilka wątków przeplata się w intrygujących klimatach. "Gra w nigdy" otwiera serię z Colterem Showem, łowcą nagród, pomagającym odnaleźć zaginione osoby. Mężczyzna nie jest zimnym i bezlitosnym myśliwym lokalizującym ludzi za pieniądze, kieruje się własnym kodeksem etycznym, który dopuszcza różne alternatywy działania, w tym współczucie i litość. W miarę zagłębiania się w powieść coraz lepiej poznajmy osobowość Coltera, sposób działania, motywy postępowania, sytuację społeczną i biznesową. Od początku przekonujemy się, że nie jest to łatwy proces, gdyż sekrety przeszłości Shawa nie dają się szybko wyłuskać na powierzchnią. Przyznam, że właśnie to tajemnicze owianie losów bohatera niezwykle mnie przyciągnęło, zapowiada się mega zajmujące wkraczanie w ich sferę wpływu. Podejrzewam, że wszystko będzie się wyjaśniać fragmentarycznie z tomu na tom, a to bardzo mi odpowiada.

Pomysł fabuły osadza się na porwaniu i zaginięciu osób, z różnych warstw społecznych, wieku, płci i uposażenia finansowego. Rozpoczyna się od zniknięcia dziewiętnastoletniej studentki zarządzania i administracji, zatrudnionej w firmie informatycznej. Nagrodę za odnalezienie kobiety wyznaczył ojciec zawiedziony biernością policji. Colter Shaw dociera do Doliny Krzemowej, a tam wikła się w złożone i wieloetapowe śledztwo, w którym nie brakuje zafiksowanych miłośników gier komputerowych, a przede wszystkim śladów morderczej działalności. Autor frapująco wciąga w szaradę napięcia i niedomówień. Kilka razy wydaje się, że proces docierania do prawdy dobiegł końca, lecz następuje nagły zwrot akcji, mieszający szyki interpretacji i przypuszczeń. Wszystko zgrabnie składa się na obstawianą hipotezę, a potem nieoczekiwanym cięciem jest pozbawiane słuszności i aktualności. Znów trzeba się przedzierać przez gąszcz wskazówek i tropów.

Ostateczne rozwiązanie może lekko rozczarować prostotą, jednak w całościowym ujęciu wypada nieźle. Zwłaszcza, że czarny charakter należy do inteligentnych, przebiegłych, planujących z dużym wyprzedzeniem, a co więcej zna się na psychologii i kryminalistyce. Raził mnie natomiast nieco szarpany styl narracji, czasami nie mogłam dostatecznie szybko połapać się w nurcie biegu zdarzeń, dopiero po jakimś czasie przywykłam do tego efektu. Liczyłam na większe emocje, ale to pierwsza odsłona serii, zatem wiele rozgrzebanego materiału, który dopiero będzie ewoluować w kierunku harmonii scenariusza zdarzeń. Przypuszczam, że osoby zafascynowane grami komputerowymi, doskonale znającymi ich świat i różnorodność, lepiej wczują się w atmosferę powieści, więcej z niej wyciągną. W każdym razie, czekać będę na drugi tom, ciekawe w co nas wciągnie Deaver. Przygody czytelnicze tego autora zaprezentowane na Bookendorfinie: seria o Lincolnie Rhyme ("Kolekcjoner kości", "Tańczący trumniarz", "Puste krzesło", "Kamienna małpa", "Dwunasta karta", "Pocałunek stali", "Pogrzebani", "Szlif"), "Panika" z serii o Kathryn Dance.

4/6 - warto przeczytać
sensacja, 432 strony, premiera 02.06.2020 (2019), tłumaczenie Łukasz Praski
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Prószyński i S-ka.

PSZCZOŁY I GROM W ODDALI Riku Onda

"Tylko ten, kto potrafi usłyszeć muzykę świata,
może zrodzić własną muzykę."


Muzyka wypełnia strony powieści, a czyni to niezwykle intensywnie i przyjemnie. Zaczynamy od delikatnych brzmień przyrody, następnie dołączamy do dźwięków towarzyszących życiu człowieka, pełnych maestrii wykonań nieuchwytnego piękna, by na koniec usłyszeć wyjątkową kompozycję uniwersalnych prawd. Cudowne ukazanie, jak wiele zawdzięczamy zdolności do aranżacji impulsów oddziałujących na zmysł słuchu i kształtowania wyobraźni. Główni bohaterowie stopniowo dojrzewają do nieograniczoności i nieskończoności muzyki, tak jak każdy nabiera życiowego doświadczenia i mądrości. Wybornie przeplata się różnorodność ludzkich losów i wielobarwność utworów. Wesołe i wdzięczne nuty zaglądają w strefę smutnych i drażniących. Dosadność tańczy z subtelnością, siła z delikatnością, bladość z wyrazistością, elegancja z wyrafinowaniem. Nie sposób wszystkiego wymienić, po tak bogate instrumenty sięgnięto. Narracja tworzy ciepły i życzliwy klimat, zachęcający do pobytu w nim, oddawaniu się myślom i refleksjom.

Rywalizacja muzyczna podczas prestiżowego międzynarodowego konkursu pianistycznego staje się inicjatorem wyjątkowych przemian. Dla każdego z uczestników udział w zmaganiach oznacza coś innego, podobnie jak możliwość zanurzenia się w świecie muzyki. Krok po kroku odkrywamy, jakie okoliczności złożyły się na spotkanie kluczowych postaci, jak doszły do tego etapu życia, jaką przechodzą metamorfozę podczas gry. Z ogromnym zainteresowaniem wczytywałam się w przeżycia, mocno zaangażowałam się, była to dodatkowa okazja na zrozumienie mechanizmów rządzących umysłem muzyka, na spotkanie z czymś nieoczywistym, niemal metaforycznym, szczególnym blaskiem spełnienia. Dzięki książce przybliżyłam się do świata, w którym aktywnie uczestniczy moja córka, malowniczej i efektownej gry na harfie, lepiej zrozumiałam, co w jej artystycznej duszy wybrzmiewa, jak delikatna, a zarazem skomplikowana, jest ta natura.

Riku Onda w wyjątkowy sposób pokazuje, że muzyka pozwala człowiekowi odnaleźć własne miejsce, nie poddaje się próbom zaszufladkowania, sztywnym ograniczeniom, gdyż przebija się ponad wszystko, ku prawdziwej wolności i swobodzie. Fascynujące, że można odmiennymi sposobami docierać do idealnej muzyki duszy, nosić ją w sobie, cieszyć się nią, uznać za towarzysza życia, wywierać wpływ na innych, przynosić im radość. Jest poetycko, lirycznie, marzycielsko, przenikliwie, tajemniczo, ezoterycznie, magicznie i baśniowo. Z czasem przestają liczyć się wyniki konkursu, każdy z uczestników jest wygranym, na kolejnym etapie satysfakcji, słońca wirtuozerii, poczucia wszechmocy i nieoczekiwanej sławy. Ale też przyziemna sprawa, zwrócenie uwagi na elitaryzm panujący w świecie muzyków, przynależność do grupy osób obdarzonych talentem, zarówno w odniesieniu do uczniów, jak i mistrzów. Inne urocze i refleksyjne opowieści serii z żurawiem: "Sztormowe ptaki", "Budząc lwy", "Kwiat wiśni i czerwona fasola", "Cesarski zegarmistrz", "Tygrysica i akrobata", "Krótka historia Stowarzyszenie Nieurodziwych Dziewuch", "Ślady wilka", "Kot, który spadł z nieba", "Dziewczyna z konbini".

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura współczesna, 460 stron, premiera 12.03.2020 (2016)
tłumaczenie Katarzyna Sonnenberg-Musiał
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego.

sobota, 30 maja 2020

ZIEMIA DYKTATORÓW Paul Kenyon

"Odziedziczyłeś klejnot, zachowaj go." Julius Nyerere

Ilekroć odwiedzam Afrykę, przekonuję się, że ten kontynent mi nie służy, z różnych powodów. Może właśnie dlatego stosunkowo mało interesowałam się dotąd jego historią, pozostając jedynie przy ogólnie powszechnej wiedzy, w nielicznych aspektach, niejako przypadkiem, uszczegółowianej. Jednak zawsze obiecywałam sobie, że kiedyś wnikliwiej zagłębię się w dzieje ziemi, z której w końcu wyszedł człowiek na wędrówkę po planecie. To, co dzieje się w Afryce, nie pozostaje przecież bez korelacji z pozostałymi częściami świata, pośrednio wpływa na uwarunkowania europejskiego życia, a zatem i moje. Aby lepiej zrozumieć mechanizmy kształtujące współczesność z perspektywy historii Czarnego Kontynentu, warto sięgać po literaturę faktu. Wybór padł na "Ziemię dyktatorów", tytuł wskazuje, w jakich obszarach poruszałam się.

Tam, gdzie mamy do czynienia z bogactwem dóbr naturalnych, do głosu dochodzi wielki biznes, wspomagany przez politykę, banki i międzynarodowe organizacje. Bezpardonowa walka o zyski i wpływy rodzi dominację i dyktatorstwo. Dostęp do pożądanej wyłączności, potężnych pieniędzy i bezwarunkowej władzy wygrywa z prawami człowieka i dobrem społecznym. Totalitarne rządy bazują na kulcie jednostki, masakrowaniu ludzkości, autorytatywnej propagandzie. Wzmocnione defraudacją środków budżetu państw przyjmują intensywnie destrukcyjny charakter. To, co dzieje się wewnątrz państw, jest wierzchołkiem góry lodowej zakulisowych współprac z zewnętrznym kapitałem i interesem.

Paul Kenyon szczegółowo obrazuje jak złoto, diamenty, ropa naftowa i kakao stały się swego rodzaju przekleństwem Afryki, przyciągającym uwagę bezwzględności, zachłanności, chciwości i wyrachowania. Pod lupę bierze wydarzenia biegnące od lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych dwudziestego wieku. Przekraczamy granice Kongo, Zimbabwe, Libii, Nigerii, Gwinei Równikowej, Wybrzeża Kości Słoniowej i Erytrei. Zagłębiamy się w życiorysy Mobutu, Mugabe, Kaddafiego, Abachy, Obianga, Houphouët-Boigniego, Afewerkiego. Nie są to bynajmniej suche fakty, przez które trzeba się przebić, lecz wciągająca opowieść, wypełniona reportażowym rysem, bazująca na zbiorze obserwacji, spostrzeżeń, wywiadów, relacji świadków. Narracja przyjazna i przejrzysta, nie ma problemu, aby nadążać za podsuwanym materiałem. Książkę podzielono na bloki, ułatwiające poruszanie się po podejmowanych zagadnieniach, każdy z nich zazębia się z pozostałymi.

Publikacja skłania do refleksji, uzmysławia ważne przesłania, uświadamia mechanizmy kręcenia globalną gospodarką. Część zagadnień zobrazowano wyczerpująco i sugestywnie, niektóre wymagać będą jeszcze bardziej pogłębionej analizy, interesująco będzie wgryzać się w to dalej. Bardzo dobra propozycja czytelnicza, szeroki wachlarz odbiorców, zainteresować może choćby historyków, podróżników, ekonomistów, dyplomatów, socjologów. Zdecydowanie warto uwzględnić w planach czytelniczych, kilka wieczorów zapełnionych przydatną i rozwijającą wiedzą.

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura faktu, 480 stron, premiera 16.09.2019 (2018), tłumaczenie Joanna Gilewicz
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego.

KRZYK DO NIEBA Mons Kallentoft

KOMISARZ MALIN FORS tom 12

"Jest coś przyjemnego w tym, że stajemy się starsi. Człowiek zdaje sobie sprawę, że żałowanie tego, co się zrobiło, jest pozbawione sensu."

Z zaciekawieniem poznaje się kryminał, zagadka detektywistyczna nie jest złożona i skomplikowana, kilka aspektów jesteśmy w stanie szybko rozszyfrować, a jednak umiejętnie przykuwa uwagę. Mons Kallentoft koncentruje się nie tyle na emanacji zła, co na jego źródłach. Co musi się stać, jakie zaistnieć okoliczności, by człowiek przekroczył narzucone granice, wyznawany system wartości, przyjęte prawdy? Co potrafi tak wstrząsnąć psychiką, że rozumna istota niemal bezwolnie oddaje się w ręce negatywnych emocji? Pozbawia trzeźwego osądu, nie panuje nad lodowatymi podszeptami, decyduje na ostateczne i nieodwracalne kroki. W taki stan może wpaść osoba postrzegana za dobrą, stojącą na straży prawa i sprawiedliwości, oraz ktoś wiodący szczęśliwe i spokojne życie. Gdzie przebiega cienka linia tego, co dopuszczalne, i tego, co zakazane? Czym można wytłumaczyć jej zerwanie, usprawiedliwić zły czyn w moralnym i etycznym osądzie?

Autor oszczędną w słowach narracją, ogniskującą się na tym, co najważniejsze i niezbędne do wejścia w kryminalny świat, niejako poprzez ofiary, zagląda w brutalną rzeczywistość, intrygująco łączy różne ujęcia, sprawia, że właśnie powiązania najlepiej przemawiają. Nie krwawe opisy a sceneria zbrodni potrafi oddziaływać na wyobraźnię. Cierpienie i śmierć dwulatka zamkniętego w aucie w rekordowo upalny dzień. Społeczny osąd nad matką, która zapomniała o dziecku. Czy takie niedopilnowanie można w jakikolwiek sposób usprawiedliwić? Czyż nie jest to morderstwo? Oficjalnie sprawa zaniedbania, ale czy faktycznie wszystko układa się w taką interpretację?

Książkę dobrze się czyta, stosunkowo szybko, nie stawia wysokiej poprzeczki intelektualnej, ale daje materiał do ciekawych spostrzeżeń, relaksuje w mrocznej aurze, a przy tym wpisuje się w oszczędną i bezpośrednią skandynawską specyfikę snucia opowieści, w której główną rolę odgrywa człowiek. Komisarzem Malin Fors targają sprzeczne emocje, stara się zachować zawodowy profesjonalizm, ale brak wystarczającej tarczy obronnej w życiu prywatnym wystawia na bolesne ciosy pochodzące z przeszłości. Problemy z córką Tove sporo mieszają we właściwej ocenie sytuacji. Zerknij również na wrażenia po zapoznaniu się z jedenastym tomem serii ("Pocałunek kata") i powieściami cyklu "Zack Herry" ("Leon", "Bambi", "Heroina").

4.5/6 - warto przeczytać
kryminał, 320 stron, premiera 11.02.2019 (2018), tłumaczenie Natalia Kołaczek
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.

piątek, 29 maja 2020

APARTAMENT S.L. Grey

"Czuję, że wino uderzyło mi do głowy... osiągnąłem najprzyjemniejszą fazę nietrzeźwości... nie gnębią mnie wspomnienia."

Książka wymyka się standardowym wzorcom konstruowania intrygi. Początkowo nie różni się od innych powieści z dreszczykiem, tuzinkowy pomysł na fabułę, niespiesznie rozgrywana akcja, dość przeciętni bohaterowie, ale w miarę rozwijania wizji zrodzonej w wyobraźni autora, zagęszcza się atmosfera duszności i mroku. Scenariusz zdarzeń przybiera zaskakujący kierunek, wielokrotnie zbacza z utartego szlaku, stawia czytelnika w konsternacji, zdumieniu i zakłopotaniu. Nic z tego, co wydaje się prawdziwe, nie potwierdza zgodności z rzeczywistością. Zwabiona podstępem do pozornie zwykłej kryjówki tajemnic i zagadek, dopiero po jakimś czasie przekonuję się, że weszłam w siedlisko koszmaru i potworności. Uwielbiam snuć domysły i przypuszczenia, ale jeszcze bardziej dać się złowieszczo oszukać, uświadomić sobie, że dokonywane przeze mnie interpretacje ulegają nieustannej fluktuacji. Świetna gra z czytelnikiem, prowadzona na wysokim poziomie, choć otulona w fałszywą przeciętność i banalność, tak dla zmyłki i blefu.

Powieść we frapujący sposób wymyka się realności, im dłużej w niej przebywamy, tym bardziej wydaje się pokręcona, a sploty wątków coraz ciaśniej okręcają się wokół siebie. Narastający strach, niepokój o losy postaci, drżenie migających obrazów ciemności. Zupełnie jakby, poprzez śledzenie i przeżywanie tego, co przytrafia się bohaterom, wciągano odbiorcę w rozmowę na kilku poziomach podświadomości. Niektóre ścieżki prowadzą w obsesyjne, paranoiczne i paranormalne strefy. Nie tylko Mark i Steph dochodzą do kresu wytrzymałości, także śledzący fabułę wyczuwają coś piekielnie złego, co z każdą chwilą intensyfikuje moc, rozlewa się na wszystkich, a przy tym zupełnie nie przejmuje się wyrządzonymi szkodami. Przetrwanie wymaga poświęceń i ofiar, niezaspokojony głód istnienia domaga się krwawych rozwiązań, zaś instynkt zachowawczy jest silniejszy nad wszystko. Rodzinna trauma uruchamia lawinę niebezpiecznych zdarzeń. Paryskie wakacje mające uzdrowić relacje męża i żony przybierają nieoczekiwany obrót, czarne chmury i złośliwe podszepty wzburzają spokojne wody linii życia, zaczyna się spektakl wstrząsających wydarzeń. Przygoda czytelnicza zrobiła na mnie pozytywne wrażenie, tylko niekiedy brała mnie mega złość na bohaterów, gdyż nie wykazywali się konsekwencją w działaniu. Ale kto wobec potworności, z jakimi przyszło im się zmierzyć, miałby myśleć w oparciu o racjonalne podstawy?

4.5/6 - warto przeczytać
thriller, 304 strony, premiera 06.06.2018 (2016), tłumaczenie Joanna Gładysek
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Czarna Owca.

czwartek, 28 maja 2020

BABCIE Petr Šabach

[PRZEDPREMIEROWO]

"Matěj zapatrzył się na babcie, które przypominały teraz bramę, niczym dwie strony gotyckiego łuku. Wiedział, że właśnie na tych dwóch tak różnych od siebie filarach z zupełnie innych światów opierało się od zawsze sklepienie jego duszy... przeszedł tą bramą."

Z wielką przyjemnością zanurzyłam się w książkę, dostarczyła niezwykłych wrażeń, sprawiła, że wieczór upłynął pod hasłem zerkania w przeszłość z dwóch perspektyw. Jedną przesiąkniętą prawdziwymi zdarzeniami, drugą wypełnioną dobrym humorem, obie połączone absurdem i groteską. Czechosłowacja, sześćdziesiąte lata, rządy komunistów, obraz sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej. Ale też spotkanie z pozornie zwykłą rodziną, poszatkowaną skrajnymi poglądami, odmiennymi spojrzeniami na rzeczywistość, osobliwymi sposobami radzenia sobie z oficjalną propagandą. Jednak jej członkowie potrafią ze sobą rozmawiać, stać się wsparciem, wykazać zrozumieniem i akceptacją w imię miłości, przetrwania i czerpania z życia tego, co dobre.

Oczami dziesięciolatka poznajemy członków rodziny, nietuzinkowych, różnorodnych, barwnych. Ogarniamy niedorzeczności dnia codziennego wynikające z wszechobecnej indoktrynacji ideologicznej. Śmiałe tezy i refleksje przeplatają się z ocenzurowanymi wypowiedziami i hasłami. Dwie babcie, dwa bieguny prawdy i podejścia do świata. Babcia Irenka, wdowa po kapitaliście, kochająca szeroko rozumianą kulturę, opiekuńcza, cierpliwa i ciepła. Babcia Maria, wdowa po komuniście, kochająca, ceniąca proste przekazy, nieco oderwana od rzeczywistości. Kobiety wywierają ogromny wpływ na kształtowanie osobowości Matěja. Liczne przygody głównego bohatera, a za nimi w tle zawsze stojące seniorki. Kolorowa postać stryjka Mila, nieustannego gaduły, który nie ma nic ważnego do powiedzenia. Rozświetlająca obecnością ciotka Daniela, wiecznie niepokorna i idąca pod prąd. Fantastyczny przekrój charakterów i postaw.

W młodości Matěj nie pozbywa się wątpliwej umiejętności wpadania we własne sidła, wybornie przywołuje kłopoty podczas podróży do Anglii, Jugosławii i Grecji. Mnóstwo żartów sytuacyjnych, zabawnych anegdot, sympatycznych przyczyn nieprzewidywalnych perypetii. Majstersztykiem są listy pisane do babć, diametralnie różne w formie i przesłaniu, kwintesencja wnikliwej obserwacji, trafnych spostrzeżeń i komicznych wniosków. Narracja swobodna, wyłapuje najistotniejsze zdarzenia, ubiera w proste słowa i lokuje na scenie czytelniczej rozrywki. Przekonuje sposób opowiadania o tym, co bolesne, krzywdzące, niesprawiedliwe. Nabieranie dystansu poprzez humor, nie poprzez ośmieszanie wspomnień i doświadczeń, ale sytuacyjnego tła. Lekcja wyłuskiwania z retrospekcji pięknych blasków i wartościowych przekazów. Moje dzieciństwo przypadło na dekadę później niż czasy fabuły, a jednak atmosfera dusznego oddechu komunizmu i tłamszonej wolności jeszcze wybrzmiewała, stąd wiele przywołań przeszłości. "Babcie" to ciekawa propozycja czytelnicza, książka do schrupania w jeden wieczór, polecam młodszym i starszym, zabawny ton, ale i interesujący materiał do refleksji. Zapraszam do zapoznania się z inną satysfakcjonującą książką Petra Šabacha zatytułowaną "Dowód osobisty".

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura współczesna, 212 stron, premiera 29.05.2020 (1998), tłumaczenie Julia Różewicz
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Afera.