TAM, GDZIE MIESZKA WIATR

PIOTR KOŁODZIEJCZYK

„Na Bliskim Wschodzie kultury i cywilizacje rodziły się i upadały przez tysiące lat. Sumerowie, Babilończycy, Egipcjanie, Asyryjczycy, Hetyci, Fenicjanie, Izraelici, Persowie czy wreszcie Grecy, Rzymianie i Arabowie – każdy z tych ludów zostawił po sobie bogate dziedzictwo, po dziś dzień kształtujące nie tylko ten region.”

Poznawanie niezwykłego i imponującego dziedzictwa kulturowego Bliskiego Wschodu sprawia, że lepiej rozumiemy nasz świat. Region znacząco wiele wniósł do podstaw naszej rzeczywistości. Naturalny korytarz migracyjny, skrzyżowanie kultur, interakcji społecznych, wymiany technologicznej. Fundament początków ludzkiej kultury. Piotr Kołodziejczyk w przyjaznym i przyjemnym stylu oprowadza po Bliskim Wschodzie. Ukazuje wielowiekowy wpływ na rozwój ludzkości. Czasy wędrownego łowiectwa i zbieractwa. Osiadłego rolnictwa i hodowli. Źródła systemów religijnych, sztuki, rzemiosła, handlu, dalekosiężnych kontaktów, hierarchii społecznej, organizmów państwowych i liderów. 

Oprowadza czytelnika po bliskowschodnich stanowiskach archeologicznych, znaleziskach, świadectwach technologicznych zmian, architekturze, ceramice, narzędziach. Tłumaczy zalążki pierwszych centralnie administrowanych państw, zbiorowej tożsamości, sieci handlowych, murów obronnych, konfliktów, wydarzeń historycznych, przemian społecznych, rozprzestrzeniania idei, epidemii. Omawia początki metalurgii, szlaków kupieckich będących siłą napędową gospodarki i tranzytem zjawisk kulturowych. Przybliża czasy niepokojów, przemian i migracji, żelaznych twierdz, fenickich osiągnięć intelektualnych. Przygląda się Nabatejczykom wykorzystującym geograficzne położenie i pomnażającym bogactwa, aż do dominacji i nowych wzorach kulturowych Rzymian. Atrakcyjnie prowadzi fragment książki o pożywieniu, smakach i zapachach Bliskiego Wschodu, cennych przyprawach. W ostatnim rozdziale kondensuje zdobyte wcześniej informacje przez pryzmat archeologii i tego, co jeszcze ze strony nauki może nas czekać w tej części świata do odkrycia, zbadania i zinterpretowania. 

Pasja przyczyniania się do budowania kompleksowej wiedzy o przeszłości człowieka przebija się w klimacie narracji. Piotr Kołodziejczyk zaraża entuzjazmem, zachęca do zrozumienia odkryć, docenienia i poszanowania dalekiej przeszłości omawianego regionu. Wzbogaca publikację licznymi kolorowymi zdjęciami, mapą Bliskiego Wschodu, przydatnym indeksem, słowniczkiem terminów, literaturą uzupełniającą, końcowymi przypisami. Na dole wielu stron zamieszcza cenne dopowiadające informacje, definicje i wyjaśnienia. Fantastycznie, że polscy naukowcy wnoszą wkład w światową archeologię, penetrują bliskowschodnie stanowiska, dlatego warto promować tego typu książki i uczelnie uczestniczące w badaniu pozostałości materialnych po dawnych cywilizacjach. Moje pierwsze spotkanie z serią ARCHEO, w ramach bo.wiem, ale z pewnością nie ostatnie, zdobywanie interesującej i zajmującej wiedzy uzależnia i przynosi sporo radości.

4.5/6 – warto przeczytać
literatura popularnonaukowa, archeologia, 344 strony, premiera 27.10.2024
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego.

GRODY, GARNKI I UCZENI

AGNIESZKA KRZEMIŃSKA

"Gatunek ludzki cechuje ciekawość, większość pytań, jakie sobie stawia nauka, nie ma innych uzasadnień." Ewa Wipszycka-Bravo

Ze wstydem przyznaję, że chociaż wiele podróżowałam po świecie z przewodnią myślą odkrywania śladów dalekiej przeszłości ludzkości na różnych kontynentach, to niewiele wiedziałam o archeologicznych tajemnicach ziem polskich. Zupełnie jakbym cudze chwaliła, swojego nie znała. Agnieszka Krzemińska udowadnia, że historia polskich ziem także jest zajmująca, a dla wielu staje się pasją odkrywania. Interesująco poznaje się książkę od strony merytorycznej i oprawy graficznej, oba elementy zgrabnie spasowane. Autorka swobodnie omawia zagadnienia, przystępnie prowadzi narrację. Wychodzi od przypomnienia, że archeologia odległych czasów bazuje na mitach, legendach i wyobrażeniach, nie poddaje się jednoznacznej interpretacji, udostępnia mnogość domysłów, spekulacji, wyjaśnień i przypuszczeń. Z racji braku bogactwa śladów i świadectw nie cechuje ją precyzja. A jednak opowieść o pradziejach ziem polskich ma moc przyciągania, uruchamiania wyobraźni, inspirowania do wyjaśniania odkryć, badań i ustaleń, nawet jeśli po jakimś czasie poddawane są modyfikacji.

W pierwszym obszarze zawartości autorka przedstawia wizję kolejnych epok, paleolitu, neolitu, brązu, żelaza, rzymskich wpływów i początków polskiej państwowości. W drugim przywołuje konkretne zjawiska, jak latrynowe znaleziska, nietypowe pochówki, istotę skarbów, zatopione wraki statków, przeszłość ujawnianą przez genetykę, przyszłość archeologii. Aspekty tego, co działo się na dawnych ziemiach polskich, synchronizuje z tym, co przebiegało na świecie. Rozdziały poprzedza skondensowaną zajawką o zawartości, chronologicznym fragmentem archeologicznej osi czasu, listą reprezentujących kultur. Materiał pogłębia na tyle, aby uzyskać efekt popularyzatorski, a nie przeładować, co mnie odpowiada. Sporo ciekawostek, wypowiedzi badaczy, naukowych interpretacji. Spragnionym większej wiedzy czytelników proponuje listę książek wartych poznania. Nadmienię, że tytuły rozdziałów mają moc przyciągania, stworzone w zabawnym i sugestywnym duchu. Czuję się zachęcona, aby w ramach wakacyjnych wycieczek odwiedzić wywołane miejsca, amatorsko zabawić się w docenianie muzealnych eksponatów, z bliska poznać przedmiotowe źródła informacji, zajrzeć w tajemnice, które przyczyniły się do ukształtowania tożsamości polskich ziem. Na takich wartościach dodanych książek mi zależy.

4.5/6 – warto przeczytać
literatura popularnonaukowa, historia, archeologia, 356 stron, premiera 25.04.2022
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Literackiemu.

ZAGINIONE MIASTA, PRASTARE GROBOWCE. 100 ODKRYĆ, KTÓRE ODMIENIŁY ŚWIAT

ANN R. WILLIAMS (redakcja), DOUGLAS PRESTON (przedmowa), FREDRIK HIEBERT (posłowie)

"Koniec końców w odkryciu nie chodzi o rzeczy czy przedmioty - bez względu na ich piękno czy wyjątkowość - lecz o istoty, które je stworzyły, oraz zrozumienie, jak kiedyś żyły, co myślały i czuły."

Jak tylko natrafiłam na książkę na stronach księgarni, długo nie zastanawiałam się, wiedziałam, że ze względu na poruszaną tematykę po prostu musi trafić w moje ręce. I nie zawiodłam się, publikacja sprawia mnóstwo przyjemności, dostarcza bazowej wiedzy, przypomina znane fakty, inspiruje do dalszego zagłębiania się we wspaniały świat archeologii i paleoantropologii. Fascynujące, jak wiele dowiadujemy się o naszych przodkach, funkcjonowaniu w aspekcie społecznym i kulturowym, ujęciu morfologicznym i porównawczym, z różnorodnych ruin, pozostałości i artefaktów. Każde odkrycie wnosi coś nowego, poszerza horyzonty tez, podaje odmienną perspektywę, zmusza do rewizji założeń, wywraca do góry nogami dotychczasowe przypuszczenia i idee. Zmienia się sama archeologia, na przytoczonych przykładach wyraźnie widać, czym kiedyś była, a jak przedstawia się teraz, jaką formę przyjmie w przyszłości. Nie ulega wątpliwości, że wobec tajemnic i sekretów, jakie odkrywa, wciąż będzie to wyjątkowa pasja poznawania przeszłości ludzkości.

Jestem zachwycona, kiedy mogę zajrzeć przez okno historii do dawnych cywilizacji, zrozumieć reguły nimi rządzące, wyobrazić sobie ducha czasów, czy codzienność zwykłego człowieka. Zajmująco brzmią opisy świadectw tego, co było, wielką radość sprawia ich oglądanie w muzeach, czy czytanie o nich na łamach artykułów, prasy i książek. Publikacja "Zaginione miasta, prastare grobowce" jest zbiorem stu odkryć o przeszłości, odkryć, które w pewien sposób odmieniły świat. Każdy rozdział to jedno odkrycie, zrelacjonowane w skondensowanej formie, jak do niego doszło, jakie wrażenia wywołało, jaki wpływ wywarło na tezy nauki. Rys historyczny, kluczowe daty i nazwiska, jedno lub dwa zdjęcia. Oprawa graficzna przejrzysta, ujednolicona szata, wyróżnione ciekawe cytaty, dbałość o podpisy. Oś czasu obejmuje od 3,6 milionów lat przed naszą erą, czyli od kości naszych przodków, do współczesności, w tym odnalezieniu "Titanica". Książkę można czytać zgodnie z rosnącymi wskazaniami numeracji stron, ale też wybiórczo, w czym przydaje się zamieszczony na końcu indeks. Cieszę się, że po nią sięgnęłam, wielokrotnie będę do niej wracać, przyjemna dla oka, wyobraźni, wiedzy i ekscytacji odkrywania. Jeśli lubicie tego typu klimaty, zachęcam też do zapoznania się z "Zaginionym Miastem Boga Małp" Douglasa Prestona, nie przypuszczałam, że dam się tak zaangażować w poszukiwanie i odkrywanie zaginionego prekolumbijskiego miasta w dziewiczej, zdradzieckiej i nieprzystępnej honduraskiej dżungli. 

 

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura popularnonaukowa, archeologia, paleoantropologia, 512 stron, premiera 27.10.2021
tłumaczenie Jacek Sikora
Książkę "Zaginione miasta, prastare grobowce" zgarnęłam z półki "historia" księgarni TaniaKsiążka.pl

ŚWIERSZCZYK 7/2021

"Co tam wystaje? To chyba noga!
Tak! To jest noga archeologa!..." Rafał Witek

Klimat lipcowego "Świerszczyka" obraca się wokół archeologii. Miesięcznik po brzegi jest wypełniony akcentami nauki zajmującej się odtwarzaniem społecznej i kulturowej przeszłości człowieka. Szalenie interesującym zajęciem jest analizowanie śladów dawnej ludzkiej działalności. Imponuje dorobek poprzednich cywilizacji, najbardziej znana jest egipska, ale "Świerszczyk" się do niej nie ogranicza. Poznajemy zaskakującą historię złotego posągu Buddy w Tajlandii. Dowiadujemy się, czym cechuje się praca archeologa, jak wyglądają wykopaliska, na jakie skarby można trafić.

Czasopismo zawiera mnóstwo ciekawych tekstów i zabawnych wierszyków. Fantastycznie, że są  dostosowane dużą czcionką i przyjazną oprawą graficzną do potrzeb i zdolności percepcyjnych młodego czytelnika. Dzieci mogą je czytać samodzielnie lub z udziałem dorosłego, który zawsze może coś dopowiedzieć. Różnorodność zadań do wykonania, jak kolorowanie według kodu, rysowanie, dorysowanie, wykreślanie wyrazów, znajdywanie przedmiotów, a także krzyżówki, labirynty, wskazywanie różnic i powtórzeń. Nie brakuje gry kartonikowej, mini komiksu i konkursu z atrakcyjnymi nagrodami. Warto zaprenumerować dziecku ten miesięcznik o długich tradycjach, wciąż się rozwija i cieszy kolejne pokolenia. Sporo wiedzy wynosi się ze "Świerszczyka", ale jeśli komuś wciąż mało, to podsuwane są tytuły książek, z którymi warto zapoznać się, aby być na bieżąco z tym, co dzieje się w naukowym świecie, lub oddać się wciągającej rozrywce logicznego myślenia, czy wprawianiu się w samodzielnym czytaniu. Zapraszam też do poznania pierwszego i drugiego numeru "Świerszczyka Reportera", wiele w nich fascynującej przyrodniczej wiedzy.

5/6 - rozbudź w dziecku ciekawość archeologiczną
pismo dla dzieci, rozrywka, wiedza, wiek 6+, 50 stron, premiera 08.06.2021
Za możliwość przeczytania miesięcznika dziękuję Wydawnictwu Nowa Era.