KRUCZOGRANATOWE Adriana Lisboa

"A tymczasem małże w morzu przy Copacabanie przemilczały świat zamknięte w swoich kruczogranatowych muszlach. A kruki krążyły ponad Lakewood, Kolorado. Kruki małżogranatowe."

Długo zabierałam się za książkę. Po spotkaniu z przepiękną i zmysłową "Symfonią w bieli" nastawiłam się na podobnie satysfakcjonujące wrażenia czytelnicze, zatem musiałam wyczekać na odpowiedni nastrój, aby po nią sięgnąć. W tej odsłonie pisarstwa Adriany Lisboa było mniej powabnie i zniewalająco, ale i tak chętnie zanurzałam się w przybliżaną opowieść. "Kruczogranatowe" potrafi oczarować narracją, zafascynować tematyką, zaangażować w emocje głównej bohaterki, choć i drugoplanowe postaci, od czasu do czasu grają główne skrzypce, wzbogacają fabułę i jej przeżywanie. Niespieszne rytmy pozwalają na snucie refleksji, zmierzanie się z trudnymi zagadnieniami, wędrowanie myślami do własnych doświadczeń życiowych.

Zastanawiamy się, co tak naprawdę nas definiuje jako jednostkę, ile oddziałują na nas geny i środowisko, a na ile sami zmieniamy treść nas określającą. Łatwo się asymilować, kiedy wszyscy wokół mają ten sam rdzeń kulturowy, znacznie gorzej, kiedy kształtuje nas wiele różnych elementów tradycji. I jeszcze wiek dojrzewania, profilowania własnej osobowości, modelowania systemu wartości, formowania spojrzenia na świat i ludzi. Naturalnym jest, że wówczas wzmaga się pragnienie odkrycia dziedzictwa przekazywanego z pokolenia na pokolenie, poszukiwania własnej tożsamości, zdobywania harmonii bliskości, a także odnalezienia właściwego miejsca w zmieniającej się rzeczywistości.

Autorka w przesiąkniętym poezją języku umiejętnie pobudza czytelnika do przemyśleń, w przemyślany sposób prowadzi ambitnymi ścieżkami, obliguje do zaangażowania w składanie fragmentów historii w zgrabną całość, zapełniania jej indywidualną wrażliwością, zrozumieniem i wyczuciem. Pozornie opowieść wydaje się skomplikowana i złożona, jednak jeśli wchodzimy w nią z otwartym sercem i rozumem, nabiera jednorodnych barw i wspaniale komponujących się brzmień. To swoista muzyka ludzkich losów, jakże różnorodnych i nieprzewidywalnych, słodkich i gorzkich, kruchych i stabilnych, dumnych i zawstydzających. Łakniemy ich poznania, skonfrontowania bohaterów z prawdą, wyjaśnienia tajemnic, które latami skrupulatnie skrywali.

Wiele rozmyślań o miłości, przyjaźni, oddaniu, wierności, lecz też o samotności w tłumie, uprzedzeniach bazujących na stereotypach i krzywdzących uproszczeniach. Jakże często to, o czym marzymy okazuje się nie tym, czego nam tak naprawdę potrzeba, a to, co niedoceniane i pomijane, staje się kluczem do radości i szczęścia. Albo to, czego oczekujemy, że się zdarzy, nie ma miejsca, zaś rzeczy, o których nie pomyśleliśmy, zadbały o nas niezależnie i skutecznie. Nałóżmy na to mieszankę przeszłości i teraźniejszości, rozmaite spoiwa samopoznania, mniej lub bardziej pasujące klucze do identyfikacji, oraz historyczne tło Brazylii, jej niedawne polityczne uwarunkowania, gospodarcze zależności, blaski i cienie emigracji. Również determinowanie świadomości siebie poprzez więzy krwi, czy doprawdy aż taką niosą siłę i znaczenie?

Dorosła Vanja przenosi czytelnika w świat, kiedy miała trzynaście lat, straciła matkę i rozpoczęła proces poszukiwania nieznanego jej wcześniej ojca. Decyduje się na podróż życia, z Rio de Janeiro do Kolorado. Wreszcie ma okazję poznać Fernardo, wpisanego w jej akcie urodzenia jako ojca, a poprzez jego wspomnienia także i ścieżki przeznaczenia jej rodzicielki. Jednak nie są to łatwe rozmowy, niosą w sobie ogromny ładunek emocji, odsłaniają zagmatwane okruchy życia, sprawiają, że opowieść drogi przyjmuje dwie panoramy, jedna związana z kilometrami, druga z czasem. Czy przestrzeń, którą zajmuje dany człowiek, przetrwa dłużej niż on? Książka dla wymagających czytelników, którzy potrafią zatrzymać się w pędzie codzienności i oddać fascynującym poszukiwaniom korzeni głównej bohaterki.

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura współczesna, 224 strony, premiera 19.03.2019 (2010), tłumaczenie Wojciech Charchalis
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.