UKRYTY GENIUSZ ZWIERZĄT Katharina Jakob

[PRZEDPREMIEROWO]

"Porównawcze analizowanie kognitywnych zdolności u zwierzęcia i człowieka odgrywa zasadniczą rolę dla zrozumienia nas samych. Ani człowiek nie jest przy tym redukowany do poziomu zwierzęcia, ani zwierzę nie jest uczłowieczane."

Z zainteresowaniem i przyjemnością zagłębiłam się w niezwykły świat zwierząt, choć większość informacji zawartych w książce była mi już wcześniej znana, to jednak nawet dla kilku nowych warto było chwycić za publikację. Tutaj bardziej niż wiedza liczą się istotne przesłania, jakie autorka zamieściła w tekście, odwołujące się do tego, jak wiele jeszcze mamy do zrobienia w procesie poznawania zdumiewających umiejętności zwierząt, wykraczających poza pozornie zwykłe właściwości ich narządów zmysłów i wzorce zachowań. Powinniśmy je lepiej zgłębić, bo choć inne od naszych, to są równie ważne, nie tylko wprawiają w podziw i zachwyt, ale również umożliwiają lepsze zrozumienie otaczającego nas środowiska, jak i nasz gatunek. W naturalny sposób porównujemy je z ograniczonymi zdolnościami człowieka, który dużo zatracił w wyniku trwającej dziesiątek wieków ewolucji kulturowej. Ale i też za pośrednictwem neuronauki szukamy rozmaitych analogii w procesach zachodzących w mózgu człowieka i zwierzęcia. Katharina Jakob w przejrzysty sposób przybliża wybrane pojęcia naukowe, tak aby czytelnik komfortowo i swobodnie odnalazł się w omawianych zagadnieniach, przykładowo teoria umysłu, myślowa podróż w czasie, pamięć epizodyczna, a to już daje wyobrażenie, w którym kierunku się poruszamy w trakcie przygody czytelniczej.

W książce zaprezentowano zarówno wyniki badań, często trwających kilka dziesięcioleci, jak i niejako przy okazji sylwetki biologów, etologów i neuronaukowców, dokładnie widzimy, na czym współcześnie skupiają się obserwacje i eksperymenty. Wędrówkę po świecie zwierząt zaczynamy od aspektów wielokulturowości i systemu komunikowania się waleni. Przyglądamy się psu, mistrzowi w odgadywaniu zachowań człowieka i interpretowaniu jego zamiarów. Wiele stron poświęcono różnym przedstawicielom ptaków, ich magnetorecepcji, zmysłowi do mechaniki, wytwarzania narzędzi, znajomości praw fizyki, inteligencji społecznej, wczucia w sytuację swoich pobratymców, neofobii, zdolności oceniania własnej wiedzy lub niewiedzy. Później zaglądamy do bezkręgowców, zagadnień odczuwania bólu przez pszczoły, imponującego podejmowania decyzji ekonomicznych przez mrówki, zadziwiającej samodzielnej nauki otwierania mechanicznych zamknięć przez ośmiornice ich fenomenalnej pamięci przestrzennej. Pod koniec znajdziemy ciekawostki o pieskach preriowych, przedstawicielach człekokształtnych, strzelczykach indyjskich, żółwiach, świniach, delfinach, oraz zastanowimy się, czy faktycznie zwierzęta nie mają własnego języka, czy to ostatni prawdziwy Rubikon między "nami a nimi".

4/6 - warto przeczytać
literatura popularnonaukowa (biologia), 320 stron, premiera 11.04.2019 (2018)
tłumaczenie Bartosz Nowacki
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Prószyński i S-ka.