SEKTY

[PRZEDPREMIEROWO]

MAX CUTLER, KEVIN CONLEY

„Niszczycielskie kulty łatwo rozpoznać, bo wyróżniają je trzy cechy: charyzmatyczny lider, który staje się obiektem czci, zmiana postawy członków grupy, która pozwala przywódcy na wykorzystywanie ich w celach seksualnych i finansowych, oraz niemal zupełna kontrola, która wynika ze zdolności lidera do przeprowadzania reformowania myślenia.” Robert Jay Lifton

Kiedy zagląda się głęboko w mroczną naturę człowieka ma się świadomość kontaktu z czymś perfidnie złym podszytym diabelską manipulacją. Im więcej zdobywamy wiedzy o ciemnych zakamarkach duszy, tym bardziej zdajemy sobie sprawę, że trudno je ogarnąć rozumiem, znaleźć pełne zrozumienie motywów zachowania czy sporządzić szczegółowy portret psychologiczny oprawcy. Jeszcze bardziej zaskoczeni jesteśmy, jak wiele osób daje się oszukać, omamić obietnicami, w zasadzie na własne życzenie pozbawić się wolności działania i myślenia, i podporządkuje się. Wydaje się czymś absurdalnym, że człowiek może dopuścić do tego, aby ktoś wyznaczał mu każdy aspekt codzienności, nieustannie wystawiał na utratę tożsamości, kontrolował dosłownie wszystko, nawet kontakty z bliskimi i życie seksualne, nęcił poczuciem wyjątkowości przynależności do czegoś na wskroś fałszywego i kłamliwego. 

Przywódcy sekt potrafią zwabić ludzi w pułapkę skrajnych wyznań, finansowej podległości, szalonych wizji, paranoicznych obsesji, seryjnych morderstw czy zbiorowych samobójstw. Charyzma, magnetyzm, biegłość przykuwania uwagi, autorytatywny styl, zdolności oratorskie, umiejętności interpretacji rzeczywistości według własnych zasad, to lep na przyciąganie jednostek do pajęczej sieci mamienia. A przecież wiele z ofiar to ludzie dobrze wykształceni i wydawałoby się świadomi psychologicznych zagrożeń, jednak pogubieni w otaczającym ich świecie, żyjący z poczuciem braku celu, trudno nawiązujący kontakty z innymi, boleśnie dotknięci samotnością. Kiedy wpadną w szpony sekty trudno jest ich z nich wyciągnąć, a co gorsze, po przysłowiowym wypraniu mózgu i zaszczepieniu przynależności zdolni są do makabrycznych czynów.

Max Cutler i Kevin Conley biorą pod lupę dziewięć przykładów działalności sekt. Ukazują obłudę manipulacji, skąd się bierze, czym się kieruje, jakie narzędzia stosuje, do czego doprowadza. Kreślą portrety psychologiczne przywódców sekt, szczegółowo opisują życiowe doświadczenia i drogę prowadzącą do panowania nad ludźmi, utrzymywania wyznawców na krawędzi życia i śmierci, wypełniania sztucznym zagrożeniem i wyjątkowością w uzyskaniu nieśmiertelności. Omawiają cechy przywódców wyróżniających ich z tłumu i przykuwających uwagę innych. Charles Manson, Adolfo de Jesus Cantanzo, Bhagwan Shree Rajneesh, Jim Jones, Rock Theriault, David Koresha, Keith Raniere, Credonia Mwenrinde, Marshall Apllewhite. Przyglądając się konkretnym przykładom autorzy uwzględniają  nie tylko aspekt psychologiczny, ale także tło społeczne, przemiany w społeczeństwie, trendy cywilizacji rodzące pewne dysfunkcje. Narracja prowadzona w przyjaznym stylu, uwzględnia wiele pomocnych do wyrobienia sobie opinii detali, logiczny podział prezentowanego materiału. 

Mocno niepokojące prawdziwe historie, będące ostrzeżeniem przed ekstremalnymi fałszowaniami rzeczywistości, potrzebami zaspokojenia narcystycznych osobowości, poddaniem się obłędowi wypaczonych umysłów żywiących się służalczą postawą innych. Zadziwiające, jak wiele cech wspólnych i analogicznych metod działania powiela się w funkcjonowaniu sekt. Pomimo nagłośniania ostrzeżeń w środkach masowego przekazu, wciąż powstają zalążki innych, trafiają na podatny grunt czynnika ludzkiego i wykorzystują go w obłudny sposób. Coś, co ma przynieść ukojenie, ulgę i bezpieczeństwo, staje się wstydem, rozpaczą i wrogiem. Warto chwycić za książkę, wiele się z niej dowiadujemy i przypominamy sobie, utwierdzamy się w przekonaniu o wyjątkowej zdolności niektórych jednostek do bezkompromisowego wyzyskiwania słabszych, zalęknionych i pogubionych, a tych ostatnich do zdumiewającej uległości, służalczości i bierności. Spotkanie z „Sektami” najlepiej rozłożyć na kilka dni, wówczas nie zlewają się zbieżności i podobieństwa w opisach funkcjonowania mega toksycznych grup.

4.5/6 - warto przeczytać
reportaż, 478 stron, premiera 27.09.2023 (2020), tłumaczenie Kamila Jansen
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Znak Literanova.