niedziela, 9 sierpnia 2020

MATRYCA. Jak DNA programuje nasze życie

ROBERT PLOMIN

"DNA to największa systematyczna siła – matryca – która sprawia, że jesteśmy."

Fascynująco i aktywizująco snuje się wizje genetycznej przyszłości człowieka. Tematyka bardzo mnie przyciąga, zwłaszcza, że w ostatnich dziesięcioleciach jesteśmy świadkami wielu przełomowych odkryć w badaniach struktur i funkcji DNA. To, co wyczytałam w książce, różni się od tego, co nauczano mnie w szkole średniej w klasie biologiczno-chemicznej. Obecny stan wiedzy nie tylko wywrócił do góry nogami postrzeganie świata, społeczeństwa, otoczenia, jednostki i rozumienia nas samych, ale również uległ zdumiewającemu uszczegółowieniu. W aspekcie determinacji osoby, określenia zespołu względnie trwałych cech jednostki, różniących ją od innych jednostek, wyszliśmy z ery środowiskowej a wskoczyliśmy w geny, co zaowocowało dalekosiężnymi konsekwencjami dla cywilizacji. Odkrycia genetyczne znalazły przełożenie na grunt psychologii, nowych tez i interpretacji. Zaledwie 1% DNA stanowi o naszej indywidualności.

I właśnie zerkanie na psychologię z perspektywy genów dominuje w publikacji. Robert Plomin, profesor genetyki, dzieli się spostrzeżeniami i wynikami badań przeprowadzonymi przez jego zespół w ciągu trzydziestu lat. Wiele z przytoczonych podsumowań i wniosków zaskakuje, wzbudza kontrowersje, skłania do refleksji i dalszych poszukiwań odpowiedzi. Jesteśmy świadkami reorganizacji założeń mechanizmów i praw rządzących psychiką i zachowaniami człowieka. Z niedowierzaniem odrzucamy tezę, że to nie rodzicielstwo, edukacja, życiowe doświadczenia, a geny są najważniejszym faktorem nas kształtującym, że wyjaśniają połowę zmienności psychicznej, że odpowiedzialne są za osobowość, zaburzenia i cechy poznawcze, przypisują określone predyspozycje i skłonności. Bo to właśnie DNA jest systematycznym, stabilnym i nieprzemijającym z czasem źródłem, siłą tego, kim jesteśmy, kim możemy być.

W pierwszej części książki autor zwięźle przedstawia metody używane w genetyce, skupia się na eksperymentach społecznych i biologicznych. Przybliża pięć najistotniejszych odkryć ostatnich dekad w genetyce. Składnia genetyczna w miarach środowiskowych, amplifikacja genetyczna z wiekiem, związki genetyczne między normalnym a anormalnym zachowaniem, brak konkretnego przypisania genów do konkretnych cech, i ostatnie, dzieci dorastające w tej samej rodzinie są od siebie tak różne, jak te wychowujące się w zupełnie różnych domach. Wszystko popiera ciekawie przedstawionymi wynikami badań. W drugiej części publikacji przybliża podstawowe pojęcia z dziedziny DNA, tak aby lepiej zrozumieć elementy dokonującej się rewolucji w psychologii.

Książkę czytałam z entuzjazmem i przyjemnością. Przyjazny styl narracji, każdy się w niej odnajdzie, nawet osoby, które na co dzień nie mają do czynienia z genetyką i psychologią. Z jednej strony daje ogólne zrozumienie zagadnień, tak aby łatwo było się w nich poruszać, z drugiej przytacza wyczerpujące informacje, które zainteresują osoby bliżej zaznajomione z obiema dziedzinami. Przebija wysokie zrozumienie tematyki, pasja odkrywania, chęć zgłębiania tajemnic. Nie jest to jednak lektura, którą można szybko pochłonąć, wymaga kilka wieczorów uważnego czytania, tak aby jak najwięcej zrozumieć, dostrzec zależności, przekonać się do wysuwanych idei i sugestii. Popularnonaukowa przygoda, do której, za jakiś czas, po poznaniu podobnych publikacji, chętnie powrócę, dla lepszego zrozumienia, docenienia, być może pokuszenia się o polemikę, choćby z ujęcia struktur społecznych, polityki równych szans, mobilności.

5/6 - koniecznie przeczytaj
literatura popularnonaukowa (genetyka, psychologia), 336 stron, premiera 11.03.2020 (2018)
tłumaczenie Zuzanna Lamża
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Copernicus Center Press.

40 komentarzy:

  1. Wygląda na kawał ciekawej literatury popularnonaukowej dla każdego.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jeżeli ktoś lubi takie książki , to na pewno,a mnie właśnie interesują.
      krystyna

      Usuń
    2. No i na dodatek lubię, gdy książka każe mi się zatrzymać, nie pędzić przez kolejne strony.

      Usuń
  2. Jeszcze się zastanowię nad tą książką. Lubię literatura popularnonaukowa więc połączenie idealne dla mnie.

    OdpowiedzUsuń
  3. Dobra książka z dziedziny, która może zainteresować każdego.

    OdpowiedzUsuń
  4. Gdzie Ty znajdujesz takie ciekawe lektury? Dopisuję do swojej listy do przeczytania.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O, właśnie i to jest to pytanie, jak je znajduje :-)
      krystynabozenna

      Usuń
  5. Skoro lubisz czytać takie książki to fajnie że ta Ci się spodobała i jeszcze dała do myślenia.

    OdpowiedzUsuń
  6. Wow, świetna książka, zainteresowałaś mnie bardzo...
    Badania, naukowcy, ciekawe...

    OdpowiedzUsuń
  7. Genetyka wydaje mi się strasznie skomplikowaną dziedziną. Chętnie zajrzę do tej książki by sobie ją przybliżyć. DNA jest fascynującym tworem natury.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jeśli jest dobrze opisany i przedstawiony temat, to pewnie i książka o skomplikowanym motywie może być czytelniczą przyjemnością!

      Usuń
  8. Zdecydowanie nie dla mnie, ale czy na pewno? Jak nie przeczytam to się nie do wiem.

    OdpowiedzUsuń
  9. Bardzo chętnie przeczytam, taka literatura interesuje mnie najbardziej. :) Zazwyczaj czytam etapami. Dopisuję do swojej listy książek.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mnie też właśnie taka literatura najbardziej interesuje :-)

      Usuń
  10. brzmi ciekawie, zazwyczaj gdy sięgam po książkę to czytam ciągiem al widzę, że ta daje tak wiele informacji, że aby dobrze je przyswoić warto robić przerw

    OdpowiedzUsuń
  11. książka inna niż wszystkie, brzmi bardzo ciekawię i chętnie ją przeczytam w wolnej chwili!

    OdpowiedzUsuń
  12. Bardzo intrygująca książka, którą mam nadzieję, będę miała okazję przeczytać.

    OdpowiedzUsuń
  13. Wędrówki po kuchni10 sierpnia 2020 09:41

    Brzmi dość interesująco. Myślę, że w wolnej chwili mogłabym przeczytać tę książkę

    OdpowiedzUsuń
  14. Bardzo mnie takie rzeczy interesują. Chętnie przeczytam, zwłaszcza, że lubimy później z mężem o tym dyskutować.

    OdpowiedzUsuń
  15. Genetyka jest dla mnie interesująca, ale ciut przy ciężka. Nie wiem, czy przeczytam.

    OdpowiedzUsuń
  16. Kolejna genialna pozycja, do której muszę zajrzeć. Nie wiem jak ty to robisz,ale zawsze sięgam po twoje propozycje z uśmiechem i nigdy się nie zawiodłam na nich.

    OdpowiedzUsuń
  17. Świetna książka, ktora zmusi nas do analizy, stawiania pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi. Myślę, że bardzo zainteresuje mnie swoją treścią i miło z nią spędzę czas.

    OdpowiedzUsuń
  18. O, brzmi to bardzo ciekawie. Mimo że nie czytam takich pozycji, za tę z chęcią bym się zabrała :D

    OdpowiedzUsuń
  19. bardzo lubię taką tematykę, zwłaszcza kiedy czytam artykuł, gdzie "pani doktor profesor" próbuje udowodnić, że szczepionki zmieniają nas genetycznie ;-)

    OdpowiedzUsuń
  20. To nie za bardzo moje klimaty, więc sobie odpuszczę.

    OdpowiedzUsuń
  21. Przyznam, że literatura popularnonaukowa mnie nie interesuje, ale recenzja dość ciekawa. :)

    OdpowiedzUsuń
  22. Ja bardzo chętnie dopiszę ją do listy książek do przeczytania :)

    OdpowiedzUsuń
  23. Brzmi bardzo ciekawie, chociaż nie ukrywam, że jest to dla mnie czarna magia, więc nie wiem czy dałabym radę przeczytać taką książkę.

    OdpowiedzUsuń
  24. Zawsze bardzo mnie ciekawił związek genów z osobowością, zaburzeniami itd.

    OdpowiedzUsuń
  25. W szkole genetyka mnie fascynowała, zatem i ta książka mnie zaciekawiła.

    OdpowiedzUsuń
  26. Ciekawe ujęcie tematu. Nie spotkałam się jeszcze z czymś takim.

    OdpowiedzUsuń
  27. Ciekawa propozycja, a cytat bardzo prawdziwy :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To prawda, niektóre cytaty bardzo trafiają w punkt.

      Usuń
  28. Genetyka zawsze była niejako jak magia :)

    OdpowiedzUsuń
  29. Nie wiem czy nie za ciężka dla mnie w tym momencie :) Ale coś mnie w niej kusi...

    OdpowiedzUsuń
  30. Nie ma co się dziwić, że to, co odnalazłaś w książce, znacznie różni się od tego, czego uczono cię w szkole – zarówno technologia, jak i nauka idą do przodu. Rozwijają się, dzięki czemu ludzkie ciało (i nie tylko ludzkie) ma przed nami coraz mniej tajemnic. Jednakże, skoro jest to książka ze sfery naukowej, a jednak ciekawie napisana... Trzeba nad nią pomyśleć.

    OdpowiedzUsuń
  31. O DNA i genetyce mogłabym czytać bez końca. Zapisuję sobie tą książkę na listę marzeń, bo zwykłam taką pokazywać w przypadku braku pomysłów na prezent dla mnie ;)

    OdpowiedzUsuń
  32. Brzmi naprawdę ciekawie. Nigdy nie zgłębiałam tego tematu, ale czuję się po tej recenzji bardzo zaintrygowana ;)

    OdpowiedzUsuń
  33. Po takie książki to ja z przyjemnością sięgam :)

    OdpowiedzUsuń
  34. Jak byłam młodsza, bardziej się interesowałam takimi sprawami. Chociaż nie przeczę, ze w przerwie od kryminałów chętnie zerknę.

    OdpowiedzUsuń