GWIAZDY MOIM PRZEZNACZENIEM

ALFRED BESTER

"Postęp rodzi się w wyniku gwałtownego starcia przeciwstawnych tendencji, ze splotu krańcowych niezwykłości."

Kolejny raz przekonuję się, że klasyczne dzieła z gatunku fantastyki, choć zwodniczo mogłyby wydawać się mniej atrakcyjnie w odbiorze współczesnego czytelnika, to jednak bronią się znakomitym pomysłem na fabułę, często bardzo wizjonerskim, oraz uniwersalnymi prawdami. Poszukuję w nich nawiązań do złożonej natury człowieka, miejsca jednostki w otaczającym świecie, społecznego uzasadnienia wartości, indywidualnych marzeń, rzucających wyzwanie przeznaczeniu. Jeśli wpleciemy jeszcze kosmiczną perspektywę robi się bardzo ciekawie. 

Akcja prowadzona w dynamicznych rytmach, liczy się spektakularność wydarzeń, mnogość postaci, różnorodność osobowości. Jest nieco powtarzalnie i schematycznie, ale taka konwencja konstrukcji fabuły nie przeszkadza w dobrym jej odbiorze, po prostu wiemy, że główny bohater wykaraska się z niekomfortowych i niebezpiecznych sytuacji, przynajmniej do pewnego momentu. Postaci nie są obdarzone złożonymi portretami, lecz bardziej liczy się moc ludzkiego umysłu, ponadczasowy schemat zachowań, niż rozbudowane cechy charakterologiczne. „Gwiazdy moim przeznaczeniem”, to space opera, którą warto uwzględnić w planach czytelniczych, nie rzuca na kolana, jednak sympatycznie wciąga i aluzyjnie skłania do refleksji, a to zawsze cenne.

Alfred Baster proponuje czytelnikowi odbycie licznych podróży towarzysząc głównemu bohaterowi. Podróży osobliwych, wciąż pozostających poza zasięgiem człowieka, jak teleportacja i telepatia, ale też podróży w krainę wyobraźni, ku przyszłości dwudziestego piątego wieku, powszechnych międzyplanetarnych wojaży, zamieszkiwania dalekich światów, czerpania korzyści z rozwoju technologicznego. Zastajemy świat odmienny od tego, w którym obecnie funkcjonujemy, ale też różny od tego z tysiąc dziewięćset pięćdziesiątego szóstego roku, czasów powstania książki. Widzimy, do czego doprowadza dominacja wielkich korporacji, międzynarodowych organizacji, mega potężnych klanów, skupiających władzę. Chaos, groteska, wynaturzenia, potworności, wszystkie wynikłe ze zmian stylu życia, biznesu i rządzenia. I pojawiająca się na horyzoncie jednostka, tocząca swoistą krucjatę zemsty, która nie cofa się przed niczym i nikim.

Gulliver Foyl, jedyny pozostały przy życiu rozbitek statku kosmicznego, głupawy pełnomocnik mechanika, prostacka osobowość, poprzysięga zrobić wszystko, aby odegrać się na tych, którzy odmówili mu ratunku. Widzimy, jak zatwardziała determinacja w połączeniu z psychopatycznymi skłonnościami stają się siłą napędową działania. W trakcie misji zemsty Foyl podlega znaczącej wewnętrznej przemianie. Człowiek bez wykształcenia i aspiracji uaktywnia umiejętności niezbędne do przetrwania za wszelką cenę i bezwzględnej walki. Żądza odwetu popycha ku nadzwyczajnym czynom opartym na przymusie i przemocy. Nie przekonuje transformacja z jednej skrajności w drugą, ale bardziej chodzi o ukazanie, do czego zdolny jest człowiek, kiedy postawi się go pod murem, naruszy granicę wytrzymałości, zaburzy równowagę przynależności i odosobnienia. Motyw wydaje się niewspółmierny w stosunku do rozkręcenia rozrachunku na tak szeroką skalę, jednak uznajemy odwołanie do pierwotnych instynktów. W końcu, tygrysie rysy symbolizują dzikość, której nie da się poskromić, i odwagę, której nie można odmówić kluczowej postaci.

Pozostała klasyka science fiction wydawana w serii "Wehikuł czasu" i opisana na Bookendorfinie: "Drzwi do lata", "Wieczna wojna", "Cieplarnia", "Przestrzeni! Przestrzeni!", "Non stop", "Aleja potępienia", "Kwiaty dla Algernoma", "Koniec dzieciństwa", "Hiob. Komedia sprawiedliwości".

4/6 – warto przeczytać
fantastyka, 314 stron, premiera 23.06.2020 (1956), tłumaczenie Andrzej Sawicki
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.