MARTWY PTAK

[PRZEDPREMIEROWO] 

MACIEJ KAŹMIERCZAK

"A przecież śmierć też bywa radosna."

Poprawnie skonstruowany kryminał, ciekawie się w niego wchodzi, jednak niczym szczególnym nie wyróżnia się. W moim odczuciu, za mało dzieje się w śledztwie od strony policji, zaskakuje jej bierność, nieudolność, brak polotu, męczą prywatne perturbacje, nie wychodzą poza schemat podobnych postaci i powiązanych uzależnień. Zło całkowicie przejmuje stery, na trwałe naznacza zepsuciem, czyni błaznów z adwersarzy, wspiera intensyfikację ludzkich ułomności. Dobro poddaje się bez walki, nie wnosi koloru, idzie w zapomnienie, przechodzi w martwy stan.

Frapująco prezentuje się portret Laury Wójcik, studentki uczelni artystycznej, zafascynowanej utrwalaniem obrazów śmierci. Ilekroć czytelnik obdarza ją sympatią, współczuje z powodu sytuacji, w jakiej znajduje się, dziewczyna robi coś, co wymyka się konsekwencji w postawie, niepokoi bezradnością i niedojrzałością. Ściągana jest w mroczną otchłań przez długie cienie środowiska, w którym się wychowała, a z którego usilnie próbuje wyrwać się. Niedostępna wobec innych, a zwierza się obcej osobie, co więcej, błahe sekrety z przeszłości trzyma na uwięzi, zaś kluczowe wyciąga na światło dzienne. Powstaje przestrzeń do zajmujących interpretacji, podoba mi się dychotomiczność i niejednoznaczność, wchodzenie w patologię jednostki i rodziny, a nawet szerzej, bo miasta, przystanku dla wschodnich przybyszy poszukujących lepszego życia.

Bo właśnie bohaterką najbardziej przekonującą prawdziwością jest początkująca dziennikarka, Julia Zacharowa. Solidnie i wyraziście skonstruowana, chwytamy jej perspektywę spojrzenia na świat, chociaż nie przekłada się na aprobatę i sympatię. Autor ciekawie nawiązuje do ukraińskiego pochodzenia, pragnienia wybicia się w dopiero co oswojonej obcej rzeczywistości, na to nakłada warstwy kompleksu i niższości, uprzedzeń i nietolerancji, obłudy i hipokryzji, bezwzględnej pogoni dobrze sprzedającą się sensacją. Wszystko dalekie od etyki zawodu i przełożonego. Żałuję, że moje rodzime miasto występuje w powieści jedynie w mrocznej i smutnej scenerii, utrwalającej powszechny negatywny wizerunek, a przecież Łódź, po której poruszam się, wcale nie prezentuje się z nędznej i śmierdzącej strony, odwiedzam wiele miejsc, w których kwitnie kulturalne życie.

Zabójca kładzie nacisk na inscenizowanie miejsc makabrycznych zbrodni, obcina ofiarom palce dłoni, zaś w gardłach pozostawia martwe ptaki. Narastająca skala przemocy udowadnia, że nic nie pozostawia przypadkowi, wkracza w zgniłej grze na wyższy poziom. Powieść jest dobrze prowadzona, zdarzają się drobne powtórzenia, kilka opisów niewiele wnosi do fabuły, spokojnie mogłyby zostać wycięte, ale przyjmuję je jako wkład w swoisty klimat. Zakończenie zaskakuje, jednak nie zgadzam się z nim w świetle tła i przebiegu historii, szkoda, że pisarz odchodzi od realizmu wplatając elementy przywołujące abstrakcyjne nuty i zacierające prawdziwy wydźwięk.

4/6 - warto przeczytać
kryminał, 478 stron, premiera 14.04.2021
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Muza.