OLŚNIENIE

POUL ANDERSON

„Historia ludzkości jest zapisem niekończącej się walki między instynktem a inteligencją, reszta to nieświadomy rytm organizmu i wykreowane wzorce.”

Znakomity pomysł na fabułę, pozornie prosty, a jednak szeroka gama konsekwencji wiąże się z nim. W ciągu jednej nocy rozpoczyna się proces znaczącego zwiększenia inteligencji na Ziemi. Organizmy obdarzone mózgiem nagle przekraczają normy wyjątkowości. Zmiany w zjawiskach elektromagnetycznych planety powodują, że ludzie i zwierzęta wkraczają w inny wymiar intelektu. Zdolni są do myśli innych niż dotąd, błyskawicznie znajdują pomysły na rozwiązanie problemów, których dociekali przez wiele lat, zyskują większą świadomość i wolę decydowania o sobie. Poul Anderson docieka, jak w takich warunkach objawiałaby się ludzka natura, podstawy ludzkiego życia, sposób funkcjonowania w społeczeństwie. Czy utrzymałyby się dotychczasowe filary cywilizacji? Czy powstałaby nowa rasa człowieka? Dokąd chciałaby wówczas sięgnąć i co osiągnąć? Co z hodowlanymi zwierzętami, czy stawiłyby opór człowiekowi, a może wręcz przeciwnie, bardziej uzależniły się od niego? A co z dzikimi mieszkańcami planety, czy pragnęliby odzyskać naturalne terytoria i może nawet podporządkować sobie ludzkość?

Atrakcyjnie prowadzona intryga, wiele się dzieje, interpretacje scen często zaskakują i dają do myślenia. Spojrzenie na trzy filary ludzkiego funkcjonowania, miasto, wieś i środowisko naukowe, oraz przeobrażenia, jakie by się w nich dokonały. Nowe fantastyczne ścieżki myśli ujawnione w dziwacznej i makabrycznej formie. Cechy osobowości jako jedyne stałe, trwałość ludzkich słabości, ignorancji, uprzedzeń, zaślepienia i chorej ambicji. Czy dla wszystkich przedstawicieli ludzkiej rasy zmaksymalizowana szybkość kojarzenia i przenikliwości stałaby się atutem, drzwiami do nowych kosmicznych możliwości, ostatecznym triumfem umysłu, czy wręcz okrucieństwem i pragnieniem ucieczki? Frapujące zestawienie głupoty i normalności, normalności i geniuszu. Przez wszystko przenika charakterystyczne dla czasów powstawania powieści sowieckie zagrożenie, odblaski zimnej wojny między mocarstwami, panika powiązana z nuklearnym zagrożeniem. Atrakcyjne finałowe rozwiązanie, ciekawy wydźwięk, zgrabne połączenie wątków, a i sporo materiału do głębszych rozważań. Kilka aspektów warto szerzej pociągnąć, bliżej się im przyjrzeć, autor pozostawia pole do popisu wyobraźni czytelnika. 

Inne książki z serii "Wehikuł czasu" (klasyki science fiction) przedstawione na Bookendorfinie: "Koniec dzieciństwa", "Odyseja kosmiczna 2001", "Odyseja kosmiczna 2010", "Klany księżyca Alfy", "Radio Wolne Albemuth", "Czas jest najprostszą rzeczą", "Umierając żyjemy", "Ziemia trwa", "Opowiadania najlepsze", "Osa", "Kwestia sumienia", "Ostatni brzeg", "Człowiek do przeróbki", "My", "Gdzie dawniej śpiewał ptak", "Gwiazdy moim przeznaczeniem", "Drzwi do lata", "Wieczna wojna", "Cieplarnia", "Przestrzeni! Przestrzeni!", "Non stop", "Aleja potępienia", "Kwiaty dla Algernoma", "Hiob. Komedia sprawiedliwości", "Rój Hellstroma", "Wieczna wolność", "Więcej niż człowiek", "Gwiazdy jak pył", "Prądy przestrzeni", "Kamyk na niebie", "Koniec wieczności".

4.5/6 – warto przeczytać
fantastyka, 214 stron, premiera 13.06.2023 (1954), tłumaczenie Martyna Plisenko
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.