KWESTIA SUMIENIA

[PRZEDPREMIEROWO]

JAMES BLISH

"Czy naprawdę mogą we wszechświecie istnieć stworzenia rozumne, których nigdy nie ogarnia zwątpienie, gdy dojrzą bezcelowość swego działania, ślepotę wiedzy i pustkę samego istnienia?"

Powieść nie zachwyciła, podróżowałam dwoma zaprezentowanymi światami, a jednak czułam się jakbym tylko przejeżdżała przez nie autostradą, bez możliwości zjechania na boczne drogi, wyjścia z pojazdu. Nie potrafiłam się wczuć w pełni w to, co przemykało za oknem wyobraźni, pobieżnie i łatwe do przewidzenia konsekwencje zachowań postaci. Mimo wszystko, spotkania z książką nie zaliczam do nudnych i nieudanych, po prostu zaprezentowana historia zestarzała się z perspektywy dorobku fantastyki i osiągnięć myśli ludzkiej. Powieść stanowiła interesujący głos w klasyce gatunku, kilka fabularyzowanych idei zdołało frapująco podgrzać ciekawość, dostarczyło materiał do zajmującej fragmentarycznej analizy, częściowej, bo niestety zmiennych wejściowych nie było za dużo.

Zetknięcie idealistycznego świata z ziemskim wypełnionym błędami ludzkości nie może skończyć się dobrze dla żadnej ze stron. Człowiek, choć wciąż nie poskromił mrocznej strony swej natury, zezwalając na kontynuowanie wyścigu zbrojeń, pogrążanie cywilizacji w przerażeniu przed wojną nuklearną, ucieczkę w podziemne sieci schronów, to jednak pomimo życia na krawędzi zagłady opanowuje kosmiczne podróże. Pięćdziesiąt lat świetlnych od Ziemi trafia na Lithię, planetę nieskończonej różnorodności form życia, w tym inteligentnych dwunożnych jaszczurów, obce istoty dysponujące ogromną wiedzą w dziedzinach, w których człowiek dopiero zaczyna wprawiać się, pragnące uczyć się tego, co nie zdołali opanować na tak wysokim poziomi jak przybysze.

Co fascynujące, Lithyjczycy nie wyznają żadnej religii, mitów i legend, nie uznają narodowości, polityki i propagandy, nie dopuszczają się krzywd, przestępstw i zbrodni, nie uprawiają sportu, rozrywki i sztuki. Raj ze stabilną gospodarką opartą na bogactwie surowców, idealna harmonia, jeden język, choć planeta różnorodnie ukształtowana. Czterej Ziemianie badający Lithię są w stanie najwyższego zdumienia i fascynacji, każdy z własnej perspektywy interpretuje źródła takiej a nie innej społeczności Obcych, wyrabia własny osąd sytuacji, wysuwa propozycję, co dalej zrobić z zebranymi informacjami o planecie i jej mieszkańcach, odpowiada, czy może zostać wykorzystana jako port tranzytowy. Wracają na Ziemię z osobliwym gadzim prezentem.

W drugiej części powieści przenosimy się na Ziemię, gdzie dorasta jeden przedstawiciel obcej rasy. Obserwujemy, jak zmienia się nastawienie do przybysza, jakim podlega przeobrażeniom, bez trudu możemy wyobrazić sobie, co może się dziać, a jednak liczymy, że jako gatunek nie okażemy się naiwni, podatni i ulegli, ani też... no właśnie, w finalnej odsłonie następuje kulminacja rozważań o świecie w odniesieniu do Boga i jego twórczej działalności. Choć wszystkie kluczowe postaci są atrakcyjnie scharakteryzowane, to jednak jezuita i biolog Ramon Ruiz-Sanchez wydaje się najbardziej wiarygodny, a jego nieustanna wewnętrzna walka najbardziej przekonująca. Tytuły z serii „Wehikuł czasu”, klasyki SF, przybliżone na Bookendorfinie to: "Ostatni brzeg", "Człowiek do przeróbki", "My", "Gdzie dawniej śpiewał ptak", "Gwiazdy moim przeznaczeniem", "Drzwi do lata", "Wieczna wojna", "Cieplarnia", "Przestrzeni! Przestrzeni!", "Non stop", "Aleja potępienia", "Kwiaty dla Algernoma", "Koniec dzieciństwa", "Hiob. Komedia sprawiedliwości".

3.5/6 - w wolnym czasie
fantastyka, 248 stron, premiera 09.03.2021 (1958), tłumaczenie Radosław Kot
Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Rebis.